Bakireler Anıtı’nın Heykeli

Zamanın efsanevi Süreyya Plajı’nın içinde, denizde kalan Bakireler Anıtı‘nın fotoğraflarını ilk gördüğümde çok şaşırmış, çok da merak etmiştim; “Şimdi nerede?”

Betona gömüldüğünü, İstanbul’un Maltepe semtinde, şimdi Migros olan alanın bahçesinde kaldığını yazmıştım. İlgilenenler, plajın geçmişine dair yazıyı buradan okuyabilir. Gelişmeler var; bir restorasyon duyurusu oldu mesela…

Ama Yıldız Teknik Üniversitesi Sanat Tasarım Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Seza Sinanlar Uslu öyle bir şeyle karşılaşmış ki, bunu Twitter’dan paylaştığında, sitemi yapan Eylül Görmüş bana gönderdi, ben de buraya daha önce Spadaro Paşa Apartmanı‘nın muhteşem hikayesini yazan Seza Hanım’a hemen sordum. Sağolsun yazı 10 dakika sonra epostamdaydı. Buyrunuz müthiş kavuşmaya… Seza Hanım’ın kaleminden:

ANITIN TABANINA İNDİM VE YAZIYI SİLDİM

“Maltepe’de sahil doldurulduktan sonra toprağa gömülerek bir otopark girişinde kalan Süreyya Plajı’nın simgesi Bakireler Anıtı yaz başında restorasyona alınmış, hem Maltepe hem de Büyükşehir Belediyesi ekipleri tarafından yeni bir çevre düzenlemesi için çalışmalar başlatıldığı duyurulmuştu.

Bu yaz gidip geldikçe takip ettiğim bu anıtın orijinalinde bulunan Venüs heykeline dair acaba bir iz çıkar mı diye ara ara bakınıyordum. Ve bugün (16 Ağustos 2023) o iz karşıma çıktı!

Eski fotoğraflarda görülen Venüs heykelinin kaidesi açığa çıkarılmış, kaide üzerindeki plaka da görünür hale getirilmişti. Alt satırdaki Türkan yazısı net olarak okunmasına rağmen üst satır seçilmiyordu. “İnşaat alanına girmek tehlikeli ve yasaktır” uyarılarıyla büyümüş olsak da kayıp düşmeden anıtının tabanına indim ve ıslatılmış mendille yazıyı sildim. Yakından bakınca kırmızı taş üzerine kazınmış “HEYKELTIRAŞ TÜRKAN” ibaresini heyecanla okudum. İnsanın eli de, kalbi aynı anda titrer mi? Evet böyle durumlarda titriyor!

Bahsi geçen “Heykeltıraş Türkan” Türkan Tangör’dü. Ağabeyi mimar Münci Tangör tarafından yapılan anıta konan Venüs heykelinin akıbeti halen meçhul olsa da biz şimdi heykeltıraşımızın adını biliyoruz.

HİKAYELER DE YAZIYORDU

Türkan Tangör’ün doğum tarihi kaynaklarda farklı görünüyor ancak, 1940’ların başında Güzel Sanatlar Akademisi’nde Rudolf Belling Atölyesi’ne devam ettiğini biliyoruz. Devlet Resim ve Heykel Sergileri’nde adına sık sık rastladığımız Tangör’ün akademi öncesinde Milli Musiki ve Temsil Akademisi’nde okuduğunu, 1939 yılında da Uyanış adıyla yayımlananmaya devam eden Serveti Fünun dergisinde kısa hikayelerinin basıldığını şimdi hızlıca araştırınca öğreniyoruz.

HEYKELTRAŞ TÜRKAN YENİDEN ARAMIZDA

Anıtın yerleştirilme tarihi ve ortadan kaybolmasına ilişkin bilgiler henüz netlik kazanmış değil. Belki belediye yetkilileri bu konuda bizleri aydınlatırlar.

Merak edenler Türkan Tangör’ün katıldığı sergiler hakkında daha fazla bilgi edinmek için, Büşra Sokur’un 2020 yılında tamamladığı “Türkiye’de kadın heykeltıraşlar 1900-1950” başlıklı yüksek lisans tezine bakılabilir.

Şunu da ilave etmek isterim ki kırmızı taş üzerine adını yazdıran kadın heykeltıraşımızın soyadını kullanmadan sadece adını ve unvanını belirtmiş olması “kadın sanatçı” kimliğinin vurgulanması bakımından her halükarda erken tarihli özgün bir duruşa işaret ediyor.

Ne mutlu ki “Heykeltıraş Türkan” yeniden aramızda!”

YOLLARI KESİŞENLER

Yolu Bakireler Anıtı’nın Heykeli ile kesişen binaları aşağıda görebilirsiniz. Bu binaların hikâyelerini birlikte okumanızı öneririz.

BU YAZIYI PAYLAŞIN:

WhatsApp
Email
Twitter
LinkedIn
Telegram
Facebook

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış.

Bir yorum yazın

DİĞERLERİ

Kalamış

Hürriyet Apartmanı

İnci Deniz Ilgın, bana iki sene önce İstanbul Fenerbahçe’de Engin Volkan ile birlikte çektikleri, o dönem yıkılmak üzere çevresi kapatılmış ama onlara çok güzel gelen bir binanın fotoğraflarını gönderdi. “Apartman sakinlerinden biriyle karşılaştığımızda binanın mimarının Macar olduğunu duyduğunu söylemişti. Araştırma fırsatımız olmadı. Cephesindeki çini kaplamasının

Devamı »
Fatih

Osman Nuri Ergin Evi

Ben sokak isimlerinin -özellikle İstanbul’da- değişmesinden pek de hazzetmem. Vatandaşların koyduğu sokak isimleri bilgi verir… Sokak ismi kimi zaman oradaki bir çiçekten bahseder, kimi zaman da sokağın dik yokuşuna gönderme yapar. Ama tabii bu 1920’lerde sorun olmuş. Çünkü çok fazla mükerrer sokak ismi var. Onlarca

Devamı »
Cevizlik

Bakırköylü Sanatçılar Derneği (BASAD) / Bezazyan Lisesi

Darüşşafaka öğrencileri için İş Sanat’ta düzenlenen bir yeni yıl etkinliğini gözlemleme fırsatım olmuştu. Harun Tekin sahnedeydi. Bir ara tuvalete gittim; iki kız konuşuyorlardı. – Bugüne kadar kaç ünlü gördün? – Sadece bugün; Harun Tekin. – Benim bugün üç oldu…  “Bir ekran aracı olmadan, kanlı canlı

Devamı »
Nişantaşı

İhsan Raif Hanım Konağı

Nereden nereye… Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi’nde N harfini okuyordum, “Şair Nigar Hanım” hakkında okurken, “Nişantaşı’ndaki konağında…”yı gördüğüm an, ‘gugılladım’, onun davetli olarak sıkça gittiği bir başka ve ünlü konak çıktı karşıma: İhsan Raif Hanım Konağı. Ve onun deyişi ile Taş Konak şiirin, musikinin, sanatın beslendiği

Devamı »
Taksim

Pertev Eczanesi

Güzelliğiyle ara ara geçmişten gelen fotoğrafları paylaşılan bir yer; Taksim’deki Pertev Eczanesi. Geçen gün bahsettiğim, Nihat Vedat Tek mimarlığıyla yapılan Pertev Apartmanı‘nın alt katında, Kadri Eroğan tarafından yapılmış. Pertev Apartmanı’nın yapım yılı 1932, eczaneninki 1954 ve ayrı bir mimarı var. O zaman iç mimar kavramı

Devamı »
Gümüşsuyu

Tülin Apartmanı

Alguadiş, 1894’te Lüleburgaz’da doğmuş, Saint Joseph’i bitirdikten sonra Lozan’da mühendislik okumuş, 1921’de de İstanbul’a dönmüş. O, Türkiye’nin ilk betonarme mühendislerinden biri. O zaman mimar ve mühendis ayırımı yok…  Rafael Alguadiş’in sanatsal yanı da güçlü, mimarlığı ağır basıyor ama mühendis olarak da iş yapıyor. O ZAMANLAR,

Devamı »
Osmanbey

İlbay Apartmanı

Uzun zamandır Arkitekt Dergisi arşivine bakmamıştım. Açtım; 1951 yılı, ocak şubat sayısını, tıkladım “İlbay Apartmanı”nı. Yanında Bomonti yazıyor ve “Halâskâr Gazi caddesinde Atatürk İnkılâp Müzesinin yanında inşa edilmiştir” deniliyordu. Bugün Şişli’nin o bölgesini Bomonti olarak saymıyoruz sanki… Apartmanın dışardan fotoğrafı yoktu (varmış ama başka dosyada

Devamı »
Büyükada'nın Yaşlanmayan Modernleri
Hasan Çalışlar Arşivi

Çok sevdiğim mimar Hasan Çalışlar’ın, Instagram’da oluşturduğu ve “Büyükada’nın Yaşlanmayan Modernleri” adını verdiği arşivine, bundan sonra sitenin bu bölümünden ulaşabileceksiniz.