Demir Palas

Bina dedektifliği işinde:) birkaç “çıkış noktası var”; biri binayı görüp merak eder, araştırmaya başlarsınız ki -genellikle zorlu olan budur-.

Kimi zaman da bir biyografi-anı kitabından, mimarlıkla ilgili bir yazından ya da muhabbetten yola çıkar binayı aramaya başlarsınız ki, daha keyifli ve nispeten kolay olan da budur.

Zorluğu, özellikle İstanbul’da sokak ismi-numaralarının sıklıkla değişmesi ve yıkımlardır.

Bakraç, Lenger, Susam, Havyar adı yıllardır değişmeyen Cihangir Sokakları.

LENGER NE DEMEK?

“Lenger ne demek?” diye baktım; sokağı bilir bunu bilmezmişim; en yaygın kullanımı “Yayvan ve kenarları geniş, büyük bakır kap.”

“Bu kabın alabileceği miktarda olan”, “Gemi demiri” diğer anlamları.

Neyse…

Elimde bir adres var;  Lenger Sokak, no 17, Demir Palas. Bir de 6 katlı bir bina olduğunu biliyorum.

Lenger Sokak, Cihangir’in az katlı, müstakil diyebileceğimiz binaları bile hâlâ barındıran sokaklarından, art deco’su da var; mis… Çok severim. Biraz esintilidir.

AZICIK CİHANGİR

Peki niye o adresi arıyorum? Şair Haydar Ergülen’in “Azıcık Cihangir” kitabı elimde.

İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı için Heyamola Yayınları tarafından hazırlanan, 80 yazar ve 80 kitaplı #İstanbulum projesinin bir parçası bu kitap.

İyi ki zamanında o seriyi almışım. Hazine! Sahaflarda parça pinçik dolanıyor; bulursanız alın.

Neyse; Ergülen çok iyi bir Cihangir kaynağı. Özkonak’ın bile artık olmadığı bir dönemi tarif etse de (ki yakın dönem) yazını değerli.

Birçok tanıdık yazar, şair, sanatçıyı “apartmanlarıyla” görebiliyorum; e diyorum ya “Bana hazine”.

Ergülen çok açık, adres vermiş; katına kadar söylemiş. Lenger Sokak’ta arıyorum; no 17’de daha az katlı, başka bir bina var, Demir Palas ismi yok. Sonra 6 katlı bina arayarak ve Ergülen’in kitaptaki bina giriş fotoğrafından karşılaştırarak buldum kendisini. Buyrunuz Demir Palas.

ORHAN ALKAYA ARACILIĞIYLA…

Lenger Sokak (artık) no 15’te yer alan Demir Palas eskiden sarı imiş, şimdi yeşil renkte. Hem Google marifeti hem de Ergülen’in anlatımından anlıyorum ki karşıdan ‘dar’ ya da ‘küçük’ görünse de; eski nesil uzun koridorlu arkaya doğru açılan binalardan. Ve esas Haydar Ergülen anlatımıyla anlıyorum ki, arkada bahçe var. Bir grup apartmanın baktığı mis gibi bir gizli bahçe; mis! Tam eski usül.

17 Ağustos depremini de bu binada geçirmiş Haydar Bey ve eşi İdil Hanım. Kızları Nar’ın ilk apartmanı da burası. Ama asansörsüz en üst kat -bilirim- zordur; taşınmak zorunda kalmışlar. 

Bu binayı ev sahibinden, emlakçısız, günlerce arama olmaksızın tutma nedenleri ise o dönem binanın giriş katında oturan şair, yazar, tiyatro ve sinema oyuncusu Orhan Alkaya. 

TANTE MARİA

“Orhan’ın giriş katında oturduğu dairenin en üst katı boştu… İki üst kata çıktık, kapı açıldı yaşlıca, zarif bir hanım ve sonradan kızı olduğunu öğrendiğimiz gözlüklü bir hanım açtılar kapıyı. Orhan, “Nasılsın Tante Maria?’ diyerek yaşlıca hanımı öptü. (…) Tanrı herkese böyle ev tutma nasip etsin (Amin!). Bir dakika icinde evi görüyorsun, beğeniyorsun, ev sahibi en yakın arkadaşının anne babasının en yakın arkadaşları çıkıyor, tertemiz bir ev bizi bekliyor, ne emlakçı ne aylarca ev arama, hiçbir dert yok, evi tutuyorsun. 14 yıldır oturduğumuz ev orası işte.

Lenger Sokak no: 17/6 Demir Palas. 

YÜKSEK TAVAN, GENİŞ DAİRE

Martina Kutluçınar’ın dairesi. çok güzel bir apartman dairesi, tam da kitabın başında anlattığım 20. yy’ın ilk çeyreğinde yapılanlardan. Hani Cihangirle ilgili yazılarda geçen yüksek tavan ve geniş evlerden. 

Bir ana kapısı var iki kanatlı, bir de normal servis kapısı. Salonu, 4 odası çok geniş ama ne var ki asansör yok, her katta bir daire var ve biz en üstte, 6. katta oturuyoruz”

BU YAZIYI PAYLAŞIN:

WhatsApp
Email
Twitter
LinkedIn
Telegram
Facebook

YORUMLAR

2 Yorumlar
  • Didem Avincan
    Tarih: 10:00h, 04 Haziran Cevapla

    Alışkanlık oldu, az rastlanır bir sokak-apartman adı olunca gazete arşivlerine bakıyorum. Demir Palas çok yaygın ama Lenger Sokak ilginç… Baktım, ilanlarda karşılaştım, ”ucuz emlâk almak isteyenlere” başlığı altında.. Keşke bakmasaydım üzücü oluyor,
    ”….varlık vergisinden borçlu Dimitrinin Cihangirde Lenger sokağında Demir apartmanında 17/5 No da haczedilen ev eşyaları…” 8 Şubat 1943 AKŞAM.

    • Nilay Örnek
      Tarih: 12:24h, 10 Haziran Cevapla

      Ben de fena oluyorum 🙁

Bir yorum yazın

DİĞERLERİ

Kurtuluş

Şahin ve Ülkü Apartmanları

Mimar Apostol Mavrodoğlu‘nun binalarından devam edelim… Rum asıllı mimarın şansı, mimarı olduğu binalara ismini yazması (Apostol Mavpodoglou ya da Mavrodoğlu / Fransızca, eski Türkçe hep yazmış) olmuş.  Şansı mı kaderi mi bilmem, imzası olan binaların çoğunun adı değişmiş. Burada anlattığım Uğur (Teodoridis) ya da Hamit

Devamı »
Gümüşsuyu

Türel Apartmanı

İlk Netflix’teki Metin Akpınar belgeselinde duydum. Akpınar, -sanırım Salak Milyoner filminin çekimleri sırasında misal- Ertem Eğilmez’in Gümüşsuyu’ndaki evinde toplanıp gırgır şamata çalışmalarını anlatıyordu. Duyduğum an, “Ben bu apartmanı bulayım” dedim. Ardından Gümüşsuyu-Ertem Eğilmez vs. ararken, usta yönetmenin oğlu Ferdi Eğilmez’in tweet’ine rastladım: “Gümüşsuyu burası. Arzu

Devamı »
Cihangir

Büyük Yavuz Apartmanı

Bir önceki “Apartmanlar üzerinden ‘Küçüklerimizi Sevelim, Büyüklerimizi Sayalım’ paylaşımım üzerine, daha önce bu hesap için bana bir bina da yazan Fırat Şenol bir bilgi paylaştı; onun @mekanlarveinsanlar adlı Instagram hesabından, izniyle alıntılıyorum: Böylece bir apartmanın daha geçmişinden bir iz, bir ipucu bulmuş olduk…  D GDUBU

Devamı »
Kefeliköy

Dikranyan Efendi Yalısı

Bu projeyle -sanal alemde de olsa- ne ilginç, ne güzel insanlar tanıyorum. Dimitri (Vafiadis) Daravanoğlu, yaklaşık 5 yıldır, sözlü tarihin izinde bir aile müzesi projesi üzerinde çalışıyormuş. O, Rum, Ermeni ve İtalyan asıllı bir ailenin İstanbul’daki son üyelerinden. Instagram’da yürüttüğü @2mi3museum Dimitri’nin Müzesi Projesi kapsamında

Devamı »
Gümüşsuyu

Banka Apartmanı

Ben “Bana bilgi verin, beni kahveye çağırın” deyip duruyorum, aranan kan Kanada’dan geldi:) İpek Alp’in mesajı benim için o kadar önemli ki…  Akrabalık, arkadaşlık ve apartman ilişkileri… Hani aynı apartmanda oturan aileleri biliyoruz ama burada mahalle kurulmuş! Bir de yıllardır çok beğenerek baktığım sevgili “Banka”

Devamı »
Cihangir

Konur Apartmanı

Bir yazarın “Şu kitapları ben o apartmanda yazdım” demesi benim için tarihe not… Cihangir’den yeni bir apartman; ne şanslıyız ki, konuk yazarım Şebnem İşigüzel anlatıyor onu da… Buyrunuz Konur Apartmanı (Şebnem, Konur Apartman diyor, hoşuma gidiyor) KİREMİTLERİ MARSİLYA’DAN “Güneşli Sokak. Biz bu apartmanın dört numaralı

Devamı »
Cihangir

Çok Şükür Apartmanı

Bazen apartmanları insan hikâyelerini, bazen de insan hikâyelerini apartmanları anlatmak için kullandığım doğrudur. Bu apartmanı da “Sâdettin Kaynak’ın bir dönem yaşadığı apartman” olarak paylaşmaya hakkım olsun artık:) Beyoğlu-Sıraselviler’de başka bir bina yazıyordum. Sâdettin Kaynak’ın da Sıraselviler’de bir apartmanda oturduğunu fark ettim. ‘Küçük bir bina’ diye

Devamı »
Büyükada'nın Yaşlanmayan Modernleri
Hasan Çalışlar Arşivi

Çok sevdiğim mimar Hasan Çalışlar’ın, Instagram’da oluşturduğu ve “Büyükada’nın Yaşlanmayan Modernleri” adını verdiği arşivine, bundan sonra sitenin bu bölümünden ulaşabileceksiniz.