Demir Palas

Bina dedektifliği işinde:) birkaç “çıkış noktası var”; biri binayı görüp merak eder, araştırmaya başlarsınız ki -genellikle zorlu olan budur-.

Kimi zaman da bir biyografi-anı kitabından, mimarlıkla ilgili bir yazından ya da muhabbetten yola çıkar binayı aramaya başlarsınız ki, daha keyifli ve nispeten kolay olan da budur.

Zorluğu, özellikle İstanbul’da sokak ismi-numaralarının sıklıkla değişmesi ve yıkımlardır.

Bakraç, Lenger, Susam, Havyar adı yıllardır değişmeyen Cihangir Sokakları.

LENGER NE DEMEK?

“Lenger ne demek?” diye baktım; sokağı bilir bunu bilmezmişim; en yaygın kullanımı “Yayvan ve kenarları geniş, büyük bakır kap.”

“Bu kabın alabileceği miktarda olan”, “Gemi demiri” diğer anlamları.

Neyse…

Elimde bir adres var;  Lenger Sokak, no 17, Demir Palas. Bir de 6 katlı bir bina olduğunu biliyorum.

Lenger Sokak, Cihangir’in az katlı, müstakil diyebileceğimiz binaları bile hâlâ barındıran sokaklarından, art deco’su da var; mis… Çok severim. Biraz esintilidir.

AZICIK CİHANGİR

Peki niye o adresi arıyorum? Şair Haydar Ergülen’in “Azıcık Cihangir” kitabı elimde.

İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı için Heyamola Yayınları tarafından hazırlanan, 80 yazar ve 80 kitaplı #İstanbulum projesinin bir parçası bu kitap.

İyi ki zamanında o seriyi almışım. Hazine! Sahaflarda parça pinçik dolanıyor; bulursanız alın.

Neyse; Ergülen çok iyi bir Cihangir kaynağı. Özkonak’ın bile artık olmadığı bir dönemi tarif etse de (ki yakın dönem) yazını değerli.

Birçok tanıdık yazar, şair, sanatçıyı “apartmanlarıyla” görebiliyorum; e diyorum ya “Bana hazine”.

Ergülen çok açık, adres vermiş; katına kadar söylemiş. Lenger Sokak’ta arıyorum; no 17’de daha az katlı, başka bir bina var, Demir Palas ismi yok. Sonra 6 katlı bina arayarak ve Ergülen’in kitaptaki bina giriş fotoğrafından karşılaştırarak buldum kendisini. Buyrunuz Demir Palas.

ORHAN ALKAYA ARACILIĞIYLA…

Lenger Sokak (artık) no 15’te yer alan Demir Palas eskiden sarı imiş, şimdi yeşil renkte. Hem Google marifeti hem de Ergülen’in anlatımından anlıyorum ki karşıdan ‘dar’ ya da ‘küçük’ görünse de; eski nesil uzun koridorlu arkaya doğru açılan binalardan. Ve esas Haydar Ergülen anlatımıyla anlıyorum ki, arkada bahçe var. Bir grup apartmanın baktığı mis gibi bir gizli bahçe; mis! Tam eski usül.

17 Ağustos depremini de bu binada geçirmiş Haydar Bey ve eşi İdil Hanım. Kızları Nar’ın ilk apartmanı da burası. Ama asansörsüz en üst kat -bilirim- zordur; taşınmak zorunda kalmışlar. 

Bu binayı ev sahibinden, emlakçısız, günlerce arama olmaksızın tutma nedenleri ise o dönem binanın giriş katında oturan şair, yazar, tiyatro ve sinema oyuncusu Orhan Alkaya. 

TANTE MARİA

“Orhan’ın giriş katında oturduğu dairenin en üst katı boştu… İki üst kata çıktık, kapı açıldı yaşlıca, zarif bir hanım ve sonradan kızı olduğunu öğrendiğimiz gözlüklü bir hanım açtılar kapıyı. Orhan, “Nasılsın Tante Maria?’ diyerek yaşlıca hanımı öptü. (…) Tanrı herkese böyle ev tutma nasip etsin (Amin!). Bir dakika icinde evi görüyorsun, beğeniyorsun, ev sahibi en yakın arkadaşının anne babasının en yakın arkadaşları çıkıyor, tertemiz bir ev bizi bekliyor, ne emlakçı ne aylarca ev arama, hiçbir dert yok, evi tutuyorsun. 14 yıldır oturduğumuz ev orası işte.

Lenger Sokak no: 17/6 Demir Palas. 

YÜKSEK TAVAN, GENİŞ DAİRE

Martina Kutluçınar’ın dairesi. çok güzel bir apartman dairesi, tam da kitabın başında anlattığım 20. yy’ın ilk çeyreğinde yapılanlardan. Hani Cihangirle ilgili yazılarda geçen yüksek tavan ve geniş evlerden. 

Bir ana kapısı var iki kanatlı, bir de normal servis kapısı. Salonu, 4 odası çok geniş ama ne var ki asansör yok, her katta bir daire var ve biz en üstte, 6. katta oturuyoruz”

BU YAZIYI PAYLAŞIN:

WhatsApp
Email
Twitter
LinkedIn
Telegram
Facebook

YORUMLAR

2 Yorumlar
  • Didem Avincan
    Tarih: 10:00h, 04 Haziran Cevapla

    Alışkanlık oldu, az rastlanır bir sokak-apartman adı olunca gazete arşivlerine bakıyorum. Demir Palas çok yaygın ama Lenger Sokak ilginç… Baktım, ilanlarda karşılaştım, ”ucuz emlâk almak isteyenlere” başlığı altında.. Keşke bakmasaydım üzücü oluyor,
    ”….varlık vergisinden borçlu Dimitrinin Cihangirde Lenger sokağında Demir apartmanında 17/5 No da haczedilen ev eşyaları…” 8 Şubat 1943 AKŞAM.

    • Nilay Örnek
      Tarih: 12:24h, 10 Haziran Cevapla

      Ben de fena oluyorum 🙁

Bir yorum yazın

DİĞERLERİ

Sirkeci

Agopyan Han

Ancak kapısı her şeye rağmen bize bir şeyler söylüyor, 1921 yılında hizmete girmiş misal. Binanın mimarı Levon Nafilyan. Levon Bey, bu toprakların ilk bevliye (üroloji) uzmanı ve aynı zamanda birçok askeri hekimin yetişmesinde rol oynamış bir hocanın, Andon Nafilyan Paşa’nın oğlu. Paris’te okumuş. Bankalar Caddesi’ndeki

Devamı »
Harbiye

Surp Agop Sıra Evleri

Bu sıra evleri, Fransa’da okumuş Osmanlı döneminin Ermeni mimarlarından Aram Tahtacıyan tasarlıyor; amaç, Elmadağ Surp Agop Hastanesi Vakfı’na gelir sağlamak. Daha sonra bu evler hastanede kalan, yaşayan bazı yoksul insanların da yaşam yeri oluyor. Afife Batur arşivlerinden anladığım, hastaneye çok gider olmasın diye kullanılan malzemede

Devamı »
Kabataş

Rota Apartmanı

Bir cumartesi günü önünden geçerken Instagram hesabımdan Rota Apartmanı’nın sadece ismini paylaştım. İyi ki paylaşmışım, iyi ki “Bizim apartman” yazan Sabri Burçin Dermenci’ye “Biliyorsanız yazsanıza” demişim. Anında yanıt geldi, o kadar şahane ki, sabah sabah koştur koştur Kabataş’a gidip fotoğraf çektim. ‘YABANCI ÇALIŞANLAR İÇİN TASARLANMIŞ’

Devamı »
Taksim

Hügnen -Kışlık- Evi

Hügnen -kışlık- Evi, nam-ı diğer “AKM’nin önündeki/yerindeki sarmaşıklı ev”. Hügnen kim? Asıl adı Edouard Huguenin. Haydarpaşa Garı’nın ilk umum müdürü. Refik Halid Karay’ın hakkında yazdıklarına göre çok enteresan bir kişilik. Aslen İsviçreli bir Alman. Hügnen’in Taksim’deki evi kışlık.  Yazlık evi -çok yıpranmış da olsa- hâlâ Bostancı’da. 1856 doğumlu

Devamı »
Söke

Efes Sineması & Efes Palas Oteli

Ege Bey (Instagram’da @istany15) şahane fotoğraflar çekiyor. Bana Aydın Söke’de yıllardır faaliyet göstermeyen Efes Sineması ve faaliyeti nispeten daha yakın zamanda biten Efes Oteli’nin fotoğraflarını göndermiş, mesajının içine bir paragraf bilgiyle bilgi edinebileceğim birkaç link de bırakmıştı. Taaa ne zaman! Bilgisayarımı düzenlerken önce fotoğrafları sonra

Devamı »
İstiklal Caddesi

Ravouna Apartmanı / Ravouna 1906 Suites

Art Nouveau gibi Art Nouveau! Pek çok açıdan da şanslı sayılabilir; bir kere mimarları, hatta yatırımcılarının ismi binanın üzerinde yazıyor. Mimarları C. P. Kyriakides ile A. D. Yenidunia.  G. ve Alf. Michelini (Giuseppe Michelini ve Alfredo Michelini) yatırımcıları. Kimin için yapıldığının ipucu da birinci kattaki

Devamı »
İstiklal Caddesi

Tiring Mağazası (Foto Süreyya)

İç mimar Didem Avincan, bu hesabı ve siteyi takibinden en çok yararlandığım, “bilgi ve belge dolu” geri dönüşleriyle yeni keşifler yapmamı sağlayan insanlardan. Bana yazdıkça “Siz de bir bina yazın” diyordum. İstiklal Caddesi’nin Tünel tarafından geçen pek çok insanın, zaman içinde farklı isim ve işlevlerle gördüğü

Devamı »
Büyükada'nın Yaşlanmayan Modernleri
Hasan Çalışlar Arşivi

Çok sevdiğim mimar Hasan Çalışlar’ın, Instagram’da oluşturduğu ve “Büyükada’nın Yaşlanmayan Modernleri” adını verdiği arşivine, bundan sonra sitenin bu bölümünden ulaşabileceksiniz.