Dikranyan Efendi Yalısı

Yapım Yılı: 1895

Bu projeyle -sanal alemde de olsa- ne ilginç, ne güzel insanlar tanıyorum.

Dimitri (Vafiadis) Daravanoğlu, yaklaşık 5 yıldır, sözlü tarihin izinde bir aile müzesi projesi üzerinde çalışıyormuş.

O, Rum, Ermeni ve İtalyan asıllı bir ailenin İstanbul’daki son üyelerinden. Instagram’da yürüttüğü @2mi3museum Dimitri’nin Müzesi Projesi kapsamında bulgularını yazılı hale getiriyor.

İşte şimdi, onun yazısından kısalttığım haliyle Dikranyan Efendi Yalısı.

SOĞAN KUBBESİ MEŞHUR

Kefeliköy’de önünden geçen yolla yalı olma özelliğini zamanla kaybetmiş bir köşk var: Dikranyan Efendi Yalısı. Kefeliköy, Sarıyer’in sahil şeridinde, Kireçburnu ile Büyükdere arasında kalan İstanbul’un küçük semtlerinden biri. Yalı, 1895’te mimar Raimondo D’Aranco tarafından yapılmış ve yalının ilk sakinleri Dikranyan Ailesi olmuş. Geçirdiği bir yangının ardından 1920’lerde restore edilen yalının soğan kubbesi 1969 yılında eklenmiş. Yalı, 1954’te Hamparsun Çolakal, 1969 yılında ise Mehmet Yörük tarafından satın alınmış. 1954 öncesinde orada 25 sene yaşayan aile ise Vafiadis Ailesi.

25 YIL BURADA YAŞAMIŞLAR

1930’lu yıllarda Dikranyan Efendi Yalısı, Kayseri Ermenileri’nden kürkçülükle uğraşan, Kürkçüyan ailesinden iki kardeşe aitmiş. Kardeşler aileleriyle birlikte burada yaşıyormuş.

Büyükdede Hurmuzios Vafiadis, Dikranyan Efendi Yalısı’nda yaşayı çok istediği için Kürkçüyan Ailesi’ne burayı satması için sürekli tekliflerde bulunmuş fakat her seferinde reddedilmiştir. Ama bir gün Vafiadis’e kiracı olabileceği söylenmiş. 25 yıl da kiracı olmuşlar. Kürkçüyan Ailesi de o dönem Kefeliköy’de yaşamaya devam etmiş; kızları Seta ile Aleko Vafiadis çok yakın arkadaş olmuş. (Aleko, Seta ve annesi Arpine, 30 Ağustos 1947)

Bir köşkte 25 yıl boyunca geniş bir aile ve arkadaşlarla yaşamak şüphesiz beraberinde birçok anı getirir. Köşkte sadece ailenin bir ferdi haline gelmiş Mimi adında bir jako papağanı ile Chita adında avuca sığabilen bir maymun da yaşamaktadır.

MAYMUN VE PAPAĞANLARLA YAŞAM

Önünden keyifle yüzülen bu yalıda, sadece insanlar değil ailenin birer ferdi haline gelmiş Mimi adında bir jako papağanı ile Chita isminde avuca sığabilen bir maymun da yaşamış.

Şöyle aktarıyor büyükler: “Mimi, kelimeleri öğrenebilen ve tekrar edebilen bir papağandı. Bazı günler, Kefeliköy’deki balıkçılar dinlenmek için Dikranyan Efendi Yalısı’nın merdivenlerinde oturur ve burada sohbet edermiş. Küfür de ederlermiş. Günden güne, Mimi bu küfürlerin bir kısmını öğrenmiş ve tekrar etmeye başlamış. Günün birinde dinlenen balıkçılar kapıyı çalmış ve Aşhen’e evden birinin kendilerine küfür ettiğini söylemiş. Aşhen ise küfür edenin papağan olduğunu ve bu küfürleri onlardan öğrendiğini balıkçılara anlatmış.”

6-7 EYLÜL İLE KADERİ DEĞİŞENLERDEN

6-7 Eylül 1955 günlerinde, Vafiadis Ailesi Kefeliköy’deymiş. Saldırganlar, onların Ortaköy’deki evine girmiş ve birçok eşyayı kırıp çoğunu da almış. Kefeliköy’de bir adam (aile “ismini bildiğimiz ama söylemek istemediğimiz” diyor) saldırganlara ailenin oturdukları evi göstermiş. Aile haberleri ve saldırganların seslerini duyunca kapılarını kilitlemiş, kapının arkasına bir İsa ikonası yerleştirmiş. Saldırganlar bu eve giremeyince de aile bunu ikonanın bir mucizesi olarak yorumlamış.

Kefeliköy’de geçen günlerinden ardından, Vafiadis ailesi sırayla Arnavutköy, Sarıyer ve Tatavla olarak da bilinen Kurtuluş’a taşınmış, ardından ailenin yeni nesli İstanbul içinde farklı semtlere ve Atina’ya yerleşmiş. 

Kefeliköy, Dikranyan Efendi Yalısı’ndaki anılar büyükler tarafından uzun yıllar boyunca anlatılmış.

BU YAZIYI PAYLAŞIN:

Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn
Share on telegram
Telegram
Share on facebook
Facebook

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış.

Bir yorum yazın

DİĞERLERİ

Çankaya

Cinnah 19

Geçtiğimiz hafta Türk Serbest Mimarlar Derneği tarafından verilen jüri özel ödülünü almak için gittiğim Ankara’da, sonunda, Instagram’daki @ankaraapartmanlari hesabının sahibi ile buluştuk. Hesabın gizemli sahibiyle kısa ama benim için çok keyifli ve öğretici bir gezi yaptık ve ilk defa -bina meraklıları için- bir Ankara efsanesi

Devamı »
Ziyapaşa

Özbek Özler Evi

Adana’da az da olsa sıkı arkadaşlarımız var; orada sırtımız yere gelmez (en azından ben böyle hissederim). Dedim ki, Kazım Apa ve Mutlu Doğru “Adana’da şu şu Ertuğrul Arf yapılarından bildikleriniz var mı?” Kazım, “Özbek Özler Evi duruyor” dedi, Mutlu ise hemen Özbek Bey’in oğluna sormuş

Devamı »
Gümüşsuyu

Tüten Apartmanı

Mimarı Adil Denkdaş. 1936 tarihli Arkitekt Dergisi sayesinde, yapıldığı dönemdeki hali hakkında pek çok bilgi mevcut. Dergide ismi yok, sadece ‘Kira Evi’ olarak anılıyor. ‘Kira Evi’nin anlamını dergiyi okudukça anladım. Apartmanlaşmanın yeni yeni başladığı dönemde arazi sahiplerinin, eski tek katlı -çoğunlukla ahşap- evleri yerine apartman

Devamı »
Şişhane

Abuaf (Demet) Apartmanı

Ben Art Nouveau işlemelerini, özellikle de kapısını bir müzik aletinin gövdesine benzettiğimden, apartmanın ünlü bir klasik müzik bestecisinin olduğunu falan düşünmeye eğilimli idim. Bu binayı yıllar içinde o kadar çok fotoğraflamışım ki, “Demet Apartmanı” yazısı bile elimde farklı fontlarla mevcut. Ancak asıl ismi Abuaf Apartmanı.

Devamı »
Osmanbey

Şark Apartmanı

Osmanbey’de Şark Apartmanı. Birkaç sene önce çekilen bir fotoğrafından sonra daha da yıpranmış, öyle terk edilmiş. Mimarı da kapıda yazmasa bilgisini bulmadım yazılı. Bir Ermeni mimar Şabuh Hançer’in imzası var. Ya bu isim ve görüntüde, şehrin her dönem merkezi yerinde bir apartman; mutlaka bir hikâyesi

Devamı »
Moda

Ufuk Apartmanı

@herumutortakarar’daki bir paylaşım ve insanların katkılarıyla müthiş bir kadın tanıdım, nev-i şahsına münhasır, ne kadar tanısak gizemli; iç mimar, şehir plancısı ve mobilya tasarımcısı Tülin Zanbakoğlu (ne olur hakkındaki yazıyı okuyun). Tülin Hanım’ın gizemini çözmeye çalışırken annesi ve eşiyle ilgili ölüm ilanları da ortaya çıktı…

Devamı »
İstiklal Caddesi

Botter Apartmanı

kapsul.com.tr benim çok sevdiğim ve yararlandığım bir oluşum. “Türkiye ve dünya gündemini senin için takip edip özetler, her gün aynı saatte sana ulaştırır” diyorlar sitede kendilerini tarif ederken; iyi de bir özet. Abone oluyorsunuz, size sizin seçtiğiniz saat aralığında haberler geliyor. Sitenin Genel Yayın Yönetmeni

Devamı »
Büyükada'nın Yaşlanmayan Modernleri
Hasan Çalışlar Arşivi

Çok sevdiğim mimar Hasan Çalışlar’ın, Instagram’da oluşturduğu ve “Büyükada’nın Yaşlanmayan Modernleri” adını verdiği arşivine, bundan sonra sitenin bu bölümünden ulaşabileceksiniz.