Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi

Yapım yılı: 1882

İstanbul’un Fener semtine, yanı başına gitmeye bile gerek yok; pek çok yerden görülebilen konum ve görkemde bir yapı: Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi.

“Kırmızı Okul” ve “Mekteb-i Kebir”, en yaygın ikincil isimleri.

Şunca yıllık İstanbul merakıma rağmen ben de ilk bu hafta sonu, Sapor İstanbul‘a ev sahipliği yapması vesilesiyle içine girdim. Tabii hafta sonu bölgede gezenlerin “yıkıcı iştahlarına” şahit olmak, okulun dışardan biraz kale gibi-kendi içine kapalı görünmesinin iyi olduğunu da düşündürttü bana.

Binanın tarihine bakarken önceki Sapor oturumunda konuşan Dimitri Zotos’un kaydını (organizasyonun podcast kanalında var) dinledim. Okulun Cumhuriyet tarihindeki 6’ncı müdürü, matematik öğretmeni Zotos, okulu böyle güzel topluluklara açmak istediklerini söylüyordu. 

ŞATO MİMARI

Okul hakkında az şey yazacağım, şöhretli bir bina çünkü ama yine de ona dönersek…

Mimarı, kendisi de okulun mezunlarından olan Mimar Konstantinos Dimadis. 19’uncu yüzyılın önemli mimarlarından Dimadis, özellikle İtalya ve İspanya’daki yapıları nedeniyle “şato mimarı” olarak tanınan biri

Pek çok kaynakta okulun 5 yılda inşaa edildiği yazılsa da, Zotos’un verdiği bilgiye göre 2-2.5 yıl gibi kısa bir sürede tamamlanmış. 

TAVANDAKİ EĞİTİM AZİZLERİ

Ben yeni öğrendim, 30 Ocak günü Ortadoksların “Eğitim Günü” imiş ve  bu nedenle binanın temeli 30 Ocak 1880 tarihinde atılmış. 12 Eylül 1882 tarihinde de açılmış. Eğitimin koruyucusu olan 3 azizleri varmış Ortadoksların. Sempozyum konuşmalarını dinlediğimiz salonun tavanındaki 3 kişinin de o azizler olduğunu düşündüm bunu dinleyince.

Yapı malzemelerin çoğu, kırmızı ateş tuğlaları Marsilya’dan getirilmiş. Bu arada mimarın imzası, kubbeli kulede de yer alıyor. Mimarın oğlu Nikolas Dimadis de bir mimar.

1454’TEN BERİ VAR OLAN BİR OKUL

Okulun kuruluşu aslında “yüzyıllar önce”. 

500’ü aşkın senedir eğitim veren okul, İstanbul’un fethinden önce farklı isimlerle faaliyetini sürdürmüş. Fatih Sultan Mehmet, 1454’te İstanbul’un fethiyle kentten ayrılan tüm İstanbullu Ortodoksları kente geri çağırınca okul, 1454’te Patrik Gennadios tarafından kurulmuş. Farklı yerlerde faaliyet göstermiş. 1880’de ise bu yapının inşaasına başlanmış. Arazi de okulun eski mezunlarından birine ait.

Binanın daha girişten seni göğe bakmaya sevk eden hali, tabii ki kırmızı tuğlaları, yüksek tavan ve merdivenleri, genişliği, tavan işlemeleri, “Burada usta ustalar çalıştı” hissini veren her bir ayrıntısı, ışığı, manzarası etkiliyor insanı.

400’DEN 40’A DÜŞÜŞ

Eskiden müdürler hep din adamı, öğretim din ağırlıklı imiş. Artık böyle değil. Türkiye’deki herhangi bir devlet okulunda okutulan tüm dersler burada da okutuluyormuş, sadece din dersleri farklı. Rumca öğretim yapılıyor. 1960’lara kadar hep 400 kadar öğrencisi olan okulun artık sayısı 50’ye varmayan sayıda öğrencisi var. 2019’daki kayıtta İstanbullu Rum ve Hataylı Ortodoks 43 öğrencinin olduğunu söylüyordu okul müdürü Dimitri Zotos.

ARTIK KIZ-ERKEK BİR ARADA

Arada okulun sitesinden aktarayım:

“Osmanlı İmparatorluğu’nun yüksek mevkilerinde görev almış bulunan pek çok Fenerli Rum, Baş Tercüman, Eflak ve Boğdan Beyleri, Patrik ve Yüksek Din Görevlileri, bu okuldan yetişti. Osmanlı Dönemi’nde okulun müdürleri din görevlileri arasından seçilirdi.

Okutulan dersler teolojik ağırlıklı, antik ve çağdaş felsefe, klasik filoloji ve edebiyattı. Okulun hocaları arasında da çok ünlü yazar ve araştırmacılar bulunuyordu. Bunlardan, baba ve oğul Zigomalaslar (1556-1580), Teofilos Koridaleus (1621-1639), Aleksandros Mavrokordatos (1663-1671), Evgenios Vulgaris (1760-1761) ve Konstantin Kumas, dünyaca ünlü isimlerdir. Okul 1861’den sonra ise klasik eğitim veren bir liseye dönüştü.(…) Haliç’in en görkemli yapılardan biridir. Büyüklüğünden ve ihtişamından dolayı sıkça Fener Rum Patrikhanesi zannedilir.

1903’te okulun bünyesine, ilkokul öğretmeni yetiştirmeye yönelik, Klasik Filoloji ve Pedagoji Eğitimi veren bölüm eklendi.

Cumhuriyet’in ilanından sonra Fener Rum Erkek Lisesi adını alan okul, 1989 yılında hemen bitişiğindeki Yuvakimion Kız Lisesi’nden öğrencileri kabulünden günümüze kadar karma eğitim ile faaliyetine Özel Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi olarak devam etmektedir.”


* Fotoğraflar benim, merdivenli video Canan Eren Arditi’nin. İki eski kartpostal okulun internet sitesinden, kubbe-kulenin fotoğrafı vikipedia’dan
.

BU YAZIYI PAYLAŞIN:

Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn
Share on telegram
Telegram
Share on facebook
Facebook

YORUMLAR

4 Yorumlar
  • Ufuk
    Tarih: 20:23h, 10 Aralık Cevapla

    İstanbul’un simge yapılarından biri olduğu halde, değeri fazla bilinmeyen bir eser. Harika bir yazı ve değerlendirme olmuş.

    • Nilay Örnek
      Tarih: 17:54h, 12 Aralık Cevapla

      teşekkürler, sağolun

  • Pingback:İstanbul bizden göçmüş! – Nilay Örnek
    Tarih: 17:53h, 12 Aralık Cevapla

    […] Rum Okulu’ndaydı. (Okul binası ve geçmişi hakkında meraklarınız olursa biraz yazdım; burada)Ben ilk gün tüm gün ve pazar sabahı az biraz katılabildim.Öğrendiklerim bir yana, […]

  • Şennur Vanlı
    Tarih: 12:30h, 19 Ocak Cevapla

    Her biri bir kitap oluşturabilecek kadar geçmişi dolu bir yapıyı bu kadar kısa ve öz anlattığınız için çok teşekkür ederiz. ” Ustaların Ustaları” nın yaptığı binaların ruhlarını bir nebze olsun bilebilseydik acaba betonlaşmaya bu kadar tepkisiz kalabilir miydik diye de düşünmedim değil…

Bir yorum yazın

DİĞERLERİ

Maltepe

Bakireler Anıtı

Güncelleme – Ağustos 2023:  Restorasyon sonrası kaidesi ortaya çıkartılan Bakireler Anıtı Heykeli’nin son durumuna dair bilgiler şu yazıda: Bakireler Anıtı’nın Heykeli **** Süreyya İlmen, 2. Abdülhamid’in seraskerlerinden Rıza Paşa’nın oğlu. Aileden zengin. 1. Dünya Savaşı’ndan sonra askerlikten ayrılıp ticarete atılınca daha da zengin oluyor. Milletvekilliği

Devamı »
Osmanbey

Gün Apartmanı

Bu yazının öncesinde Trak Apartmanı‘nı okumanız önerilir. Ama yine de özetle; tiyatro ve sinema sanatçısı, simultane tercüman Serra Yılmaz’ın bana Trak Ailesi demesiyle başladı her şey. Ben ailenin ismini taşıyan bir apartmanla bağını kurmaya çalışırken onların karşı köşedeki Gün Apartmanı’nı yaptırdıkları ortaya çıktı. PUF BÖREĞİ,

Devamı »
Gümüşsuyu

Latife Hanım Köşkü

Latife Hanım, anne babasının ölümünün ardından uzun yıllar tek başına Ayaspaşa’daki bu muhteşem manzaralı (o dönem önünde bina olmayan), büyük köşkte yaşamış. Ancak apartmanların yapılma döneminde kendisine çok büyük gelen, ısıtmakta da zorlanılan bu köşkten taşınmaya karar vermiş. Ve Harbiye’deki Safir Apartmanı’nın en üst katında

Devamı »
Nişantaşı

Berna Apartmanı

Nişantaşı Maçka Caddesi’nde, bir yanında Narmanlı, diğer yanında Aziziye Palas, karşısında Ralli Apartmanı…  Komşularının görkeminden adı az anılıyor gibi; art nouveau öğelerle süslü, 5 katlı güzel bir bina…. Binanın özelliklerinden biri -ki şanslıyız kapısında bir tabela var- Prof. Dr. Hulusi Behçet’in bu binada yaşamış olması.

Devamı »
Asmalımescit

Bilgir Han

Yıllar yılı fotoğrafladığım binalardan biri; İstanbul Asmalımescit Sofyalı Sokak’ta (eskiden Refik olan meyhanenin karşısı) Bilgir Han. Dışının yeniden renklendirilişi pek benlik olmasa da art nouveau yapısıyla her daim dikkat çekici. Kapısını açık yakalarsanız da, -bakımsızlığına rağmen- girişteki desenler gerçekten merak uyandırıcı. E insan soruyor; “Bir

Devamı »
Tarlabaşı

Ferah Apartmanı

Beyoğlu sokaklarına biraz aşinaysanız yine önünden geçerken hiçbir bilgi alamayacağınız ama şimdi hap gibi okuyacağınız bir bina metni ile karşınızdayım… Şöyle ki, bu güzel bina -Art Nouveau dediğin güzel görünüyor Allah için- bir süredir bayağı bakımsız, evsizlerin geçici olarak konakladığı bir bina durumundaydı. Bende her

Devamı »
Talimhane

Ayhan Apartmanı

Bu yazımızın konusu “Mış gibi yapmak” olsun. Arkitekt Dergisi’nin 1939 yılı sayılarından birindeki bilgiler şöyle (1939-05-06 (101-102)  Sayfa: 101-103 ): “Taksim’de Talimhane meydanı üzerindeki köşebaşı arsalarından biri üzerine; Mimar Seyfi Arkan’ın projesine göre yapılan bu kira evi plân tekniği itibarı ile muvaffak olmuş bir eserdir. Her katta

Devamı »
Büyükada'nın Yaşlanmayan Modernleri
Hasan Çalışlar Arşivi

Çok sevdiğim mimar Hasan Çalışlar’ın, Instagram’da oluşturduğu ve “Büyükada’nın Yaşlanmayan Modernleri” adını verdiği arşivine, bundan sonra sitenin bu bölümünden ulaşabileceksiniz.