Kamelya Apartmanı

Adı niye Kamelya? Adını çiçekten mi, isminin ilhamı çiçekten gelen bir kadından mı alıyor? Mimarı kim? Kaç yılında yapıldı? Bulamadım.

Ama apartman 30’lı yıllarda var, nereden mi biliyoruz, ünlü hikâyelerden.

En ünlüsü Sabahattin Ali ile ilgili olan; çokça yazılan.

SABAHATTİN ALİ’NİN GİZLENDİĞİ O APARTMAN

Türkiye komünist hareketinin önde gelen isimlerinden Rasih Nuri İleri, o zaman sadece 26 yaşında (Anlayan biri Rasih Bey hakkında vikipedia maddesi yazabilir mi, lütfen. Şaka gibi ama yok!).

O dönem adı Emlak Caddesi olan Abdi İpekçi Caddesi’ndeki Kamelya Apartmanı’nda yaşıyor ve -her kaynakta geçtiği üzere- 5’inci kattaki bu evde, -hatta merdiven sahanlığında deniyor- o dönem polis tarafından her yerde aranan Sabahattin Ali’yi saklıyor. Ali, o dönemde Sırça Köşk’ü burada yazıyor. İleri’nin sonraki anlatımlarına göre onun için o günler ‘edebiyat şöleni’. Aralarındaki 13 yaş farka rağmen, Rasih Bey’in heyecanı, bilgisi, ailesinden ve eğitiminden de kaynaklanan birikimi Sabahattin Ali’yi de etkiliyor belli ki… 

YEŞİL MÜREKKEPLE YAZILAN SIRÇA KÖŞK

Ali, polisle köşe kapmaca oynayarak girip çıkıyor eve. 1947 yılında, yeşil mürekkeple yazdığı kitabının metinlerini Rasih Nuri İleri’ye teslim ediyor Remzi Kitapevi’ne ulaştırması için… Kısa bir süre sonra da polisler tarafından Kamelya Apartmanı önünden alınıyor…

‘KULÜP GİBİYDİ’

Bir apartman için önemli tanıklıklar. Ancak Kamelya Apartmanı daha pek çok ünlü isim için önemli.

Hıfzı Topuz, hem Eski Dostlar hem Nişantaşı Anıları kitaplarında apartmanı ‘insanlarıyla’ anlatıyor.  

Hıfzı Bey, Dolmabahçe Havagazı Şirketi’nde yarım günlük bir işte çalışıyor; iki yıl sonra günün yarımında da aynı işi Rasih Bey yapmaya başlıyor. Aileleri tanışık.

Rasih Nuri İleri’nin annesi Leyla Hanım kim? Abidin Dino’nun ablası. Topuz’un ‘kulüp gibiydi’ diyerek gelen gidenini anlattığı apartmanı o gözle aktaracağım.

Ama önce benim için tatlı bir ‘buluş’u paylaşayım.

Arşiv gazete karıştırıyorum. 25 Şubat 2001 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’nin pazar eki; Nermin Sungur, Paris’te Güzin Dino ile röportaj yapmış.

EFSANEVİ AŞK BU APARTMANDA BAŞLAMIŞ

Öğreniyorum ki Bahariye’de doğmuş Güzin Dino, ilk çocukluğu Tatavla’da (Bende şimdi yeni merak, Şişli’de Karlo Apartmanı nerede?), ergenliği Adalar’da geçmiş, genç kadınlığı Adana’da… Sonra Paris…

Ama arada üniversite yılları var. Mina Urgan, Süheyla Bayrav, Sabiha Rifat gibi isimlerle sınıf arkadaşlığı ve o dönem oturdukları Kamelya Apartmanı!

Nermin Sungur’un gazetedeki satırlarıyla aktarayım:

“Kamelya Apartmanı, yalnızca o hiç unut­madığı, hayatına yeni bir perde açan üniver­site günlerinin şahidi değil. Hayatını kökten değiştirmesine neden olan ‘üzerime bir bom­ba gibi düştü’ diye tanımladığı o karşılaşma da yine bu apartmanda gerçekleşiyor. 

Bu noktadan itibaren Güzin Hanım’a, Abidin Dino’dan bahsetmeme uyanları yap­mamın bir faydası yok. O kaptırmış anlatı­yor. Abidin’le tanıştığımızda talebeliğimin son aylarıydı. Ablası Leyla Hanım bizim bi­nada, dördüncü katta oturuyordu. Annemin de arkadaşıydı. Hep kardeşini anlatır durur­du. ‘Rusya’dan geldi. Ateşi var ama hiç ye­rinde durmuyor.Gece üçte geldi. Ne olacak bu oğlanın hali?’ Oğlan dediği Abidin. Son­ra bir gün annem beni yukarıya bir şey alma­ya yolladı ve tanıştık. Sonra da bir daha kopamadık. Kopmadım.”

Vay canına sayın okuyucular!

Bir apartman dedektifi olarak ben etkilenmeyeyim de kim etkilensin bu bilgiden! Kamelya Apartmanı Sırça Köşk’ün bittiği, 1930’larda, efsanevi Güzin-Abidin Dino aşkının başladığı bina.. 

KİMLER KİMLER YOK Kİ….

Hıfzı Topuz’un anılarına dönersek, Nişantaşı Anıları sayfa 82-83’te şöyle anlatıyor:

“Rasih’in annesi Leyla teyze Abidin Dino’nun ablasıydı. Rumcayı, Fransızca ve Ingilizceyi anadili gibi konuşurdu. Babasıyla birlikte yıllarca Cenevre’de yaşamıştı. Tam bir aristokrat hanımefendiydi.

Leyla teyzenin kardeşi Arif Dino ve Abidin Dino o tarihlerde Ankara’da sürgündeydiler. Abidin’i ben ancak 1952’de tanıdım. Leyla teyzenin eşi Prof. Suphi Nuri İleri, çok zarif bir insandı. (…)

Evde başka kimler vardı? 

Abidin Paşa’nın konağından kalma yüz yaşlarında bir bacı, Naile Hanım, Matmazel Dupont, her işe koşan genç bir aşçı, Fikret Adil’den boşandıktan sonra Rasihlerde kalan yakın bir akraba Remide Adil, evden hiç eksik olmayan Cevat dayı, bir süre sonra da eve gelin gelen Rasih’in eşi Bedia İleri.”

RASO, BİBİ, NEYLO, FİKO, DAYIKO…

“Apartmana sık sık gelenler arasında su kişileri anımsıyorum:

Füreya Koral ve annesi Hakiye Emin Hanım, Fahrelnisa Zeid, Istanbul Radyosu’nun kurucularından Hayrettin Hayreden,

Selim Sırrı Tarcan’ın kızı Azade (…) ressam Fuat İzer, ressam Nejad Devrim, ressam Hamit Görele, ünlü matematikçi Izak Kapuano, Leyla Teyze ‘nin küçük kardeşi Ahmet Dino, (…) Mina Urgan’ın annesi Şefika Hanım (…) Melih Cevdet Anday.

Eve gelip gidenlerin kısaltılmış adları vardı. 

Abidin: Abdüş,

Rasih: Raso, Sabahattin Ali: Bibi, Naile Hanim: Naylo, Refik İleri: Fiko, Cevat Dayı: Dayıko.”

****** Fotoğraf notları

• Yeni bina fotoğrafları benim, eskileri internetten buldum. Güzin Hanım’ın elinde çiçek olan fotoğraf Adana’daki düğünlerinden…
• Toplu fotoğraf yılı 1943 imiş, Ankara. Atatürk Orman Çiftliği Tren İstasyonu önü. Arkada soldan: Matika Szabo, Filiz Ali, Szabo, Muvaffak Şeref. Ön sıra soldan: Sabahattin Ali, Orhan Veli, Roji Szabo, Rebia Şeref. Aliye Ali.
• Rasih Nuri İleri fotoğrafı, Görkem Kızılkayak’a ait; “Fotoğrafı 2011 yılında Doğan Apartmanı’nda bir öğle vakti çektim, yönetmen Kurtuluş Özgen Nail V. Çakırhan belgeseli için Rasih Nuri İleri’den görüş alırken…” yazmış, bloguna… 
• Bir de bu yazıyı buraya kadar okuduysanız. Bu da bonus olsun… Bu ne güzelliktir, Galeri Nev! 
• Gazete kupürünü de Tarık Toros arşivinden bulup size de aktarabiliyorum, ne mutlu.