M. Birkan Apartmanı

Yine bir gün kitapçı okuması yapıyordum; Müge ve Ali Cengizkan’ın ‘Haluk Baysal-Melih Birsel Rasyonalizmi’ kitabına bakarken şaşırdım.

‘Kabataş-Yarasa Sokak’ diyor, bir minik fotoğraf var, bina tanıdık. Bence orası Ayaspaşa’dır. Sarayarkası Sokak’tan Çiftevav’a dönerken tam köşedeki, merdivenlerin başındaki sarı bina…

Baysal-Birsel ortaklığıyla yapılmış bir bina olduğuna pek inanasım yok. Girişi arkası, bana pek çekici gelmiyor. Ama bilgisi-belgesi var, 1962’de onlar yapmış.

Ancak bir kanıt da, apartmanın ismi: M. Birkan Apartmanı.

‘BİRKAN’ SOYADI DA TANIDIK

Biz -mimari camia ve benim gibi meraklılar- Haluk Baysal-Melih Birsel’in Bebek’teki Dr. Natuk Birkan Apartmanları’nı biliyoruz. İkonik yapılar. Aynı yatırımcının, beğendiği mimarlarla tekrar tekrar çalışması olası.

Günlerce Natuk Birkan okuması yaptım, onu ayrıca anlatacağım, bilgisi olan varsa da sevinirim. Özellikle kızlarını çok merak ettim. Boğaziçi Üniversitesi’nde okuyup Natuk Bey’i tanımayan da pek çok kişi var bence… Eğitime dünya yatırım yapan Natuk Bey’i ayrı anacağım. Sonra…

BAĞIŞ HABERİNDEN YAKALADIM

Peki M. Birkan kim? Bulamıyorum, her türlü bakınıyorum, deli gibi ararken Engin Cezzar ile Gülriz Sururi’nin Gümüşsuyu’ndaki evlerini bir vakfa bağışlamalarıyla ilgili bir haber okudum ve -şimdi neden öyle düşündüm hatırlamıyorum ama- bu evin M. Birkan Apartmanı olabileceğine kanaat getirdim. (Sanırım komşulardan Mehtap Çakıroğlu da benim zihnime bir tohum ekmiş olabilir).

Ancak ispat edemiyorum. (Şimdi düşündüm de Ceylan Bakkal’a sorsam bilirdi!). Neyse bir gün Miraç Zeynep Özkartal ile konuşuyoruz, bilirse o bilir. “Evet orası” dedi, “Biliyorsun James Baldwin Türkiye günlerinde uzun süre onlarda yaşadı. Sedat Pakay’ın çektiği fotoğraflar da o evdendir.”

İnanılmaz!

M. Birkan da Meliha Birkan imiş; Natuk Bey ile akrabalıkları var mı, varsa ilişki ne henüz çözemedim.

BİR BAŞKA ÜLKE BURADA TAMAMLANMIŞ

James Baldwin’in -bu muhteşem fotoğrafları da çeken Sedat Pakay ile birlikte- Üçler Apartmanı’ndan bir fotoğrafını paylaşıp bir zamanlar Gümüşsuyu-Ayaspaşa’da yaşadığından bahsetmiştim.

60’lı yıllarda Gümüşsuyu’nda ‘Arap Jimmy’ namıyla, inanmazsınız ırkçılıkla değil sevgi ve ilgiyle karşılanan Baldwin, uzun süre Actor’s Studio’da birlikte çalıştığı yakın arkadaşı Engin Cezzar ve eşi Gülriz Sururi’nin dairesinde yaşamış.

Bir Başka Ülke adlı kitabını burada baştan yazıp bitirmiş. Hatta “Baldwin, aralarında Bir Başka Ülke, Bundan Sonrası Ateş ve Sokağın Dili Olsa’nın da bulunduğu en Amerikan eserlerini İstanbul’da yazdı” gibi satırlara rastlıyorum hakkında okurken. Türkiye’nin hayatını kurtardığını söylüyor Baldwin. Gülriz Hanım ile Engin Bey’in, onların entelektüel çevrelerinin, 60’lar Türkiyesi’nin bunda etkisi çok eminim.

Buralarda oturanlar bilir, Cihangir’in, Gümüşsuyu’nun ne binaları vardır ki, dışardan manzarasını hiç belli etmez…

SET OTEL VE MANZARA FACİASI!

M. Birkan Apartmanı, 1962’de ilk yapıldığında öyle değildi bence… Ama bugün belli etmiyor çünkü bu manzara da Baldwin’e kucak açan o sıcak dönem gibi kapandı.

Gülriz Hanım bunu “Bir An Gelir” adli kitabında ayrıntısıyla anlatıyor. Hayran oldukları manzaralarının dörtte birini önce önlerine dikilen bir bina ile kaybediyorlar ve ardından Set Otel yapılıyor ve bütün manzara kapanıyor! Korkunç!

Mimarlarından başlayarak içinden çok güzel insanların geçtiği, her şeye rağmen bence talihli bir bina imiş M. Birkan Apartmanı.

BİRKAN APARTMANI ÇYDD’YE, UĞUR APARTMANI NESİN VAKFI’NA

Bu arada..

Ben yazıyı Instagram’da paylaştıktan sonra çok güzel bir bilgi geldi, Maya Hanım’dan (@mayatrkmn):

“Gülriz Hanım, kitabında bahsettiği gibi manzarasının kapanması sonrasında yan sokakta (Selime Hatun Camii Sok.) bulunan Engin Cezzar ın babasının yaptırdığı Uğur Apartmanı’na taşındıklarını anlatmıştı. 

Uğur Apartmanı’nda Gülriz Hanım’ı kiracısı ve komşusu olarak 5 yıl yaşadık. Vefatından sonra Nesin Vakfı’na bıraktığı bina Uğur Apartmanı idi. Tam pandemi öncesinde yapıda statik testler yapıldı ve neticede bakanlıktan boşaltma kararı geldi. Uğur Apt. hala yıkılmadı. Gülriz Hanım’ın binayı vakıfa, adını dahi ölmeden önce belirlediği bir kültür merkezine dönüşmesi için bıraktığını öğrenmiştik. Ancak vakıf gerekli izinleri alamayınca ve yapının deprem dayanımı yeterli olmayınca bu isteği gerçekleşemedi.”

Miraç Zeynep Özkartal da, bu bilgileri onayladı. Gülriz Hanım ile Engin Bey Birkan Apartmanı’ndaki iki daireyi Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’ne (ÇYDD), Uğur Apartmanı’nı ise Nesin Vakfı’na bırakmışlar…

*****Yazıda da belirttiğim gibi Baldwin’in yer aldığı fotoğraflar Sedat Pakay tarafından çekilmiş.

BU YAZIYI PAYLAŞIN:

Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn
Share on telegram
Telegram
Share on facebook
Facebook

YORUMLAR

2 Yorumlar
  • Burak Işık
    Tarih: 23:54h, 05 Aralık Cevapla

    Ben çocukluğumdan bir James Baldwin anımı bırakayım.

    Bodrum Veli Bar’da bizimkiler, beni James Baldwin’e emanet etmişlerdi bir süreliğine. Dostları Gülriz Sururi ve Engin Cezzar ile buluştukları bir akşamdı. James Baldwin ise benim gördüğüm ilk siyahi kişiydi hayatımda. Yanımda resim defteri ve kalem taşıdığım zamanlardı. Portresini yapıp hediye etmiştim, o da bana portakal suyu ısmarlamıştı. 15-20 dakika kadar barda 7-8 yaşında tanımadığı bir çocukla sıkılmadan ilgilenecek kadar nazik ve sempatik biriydi. Kocaman gülümsemesini hatırlıyorum mesela.. Yazar olduğunu sonradan öğrendim tabi.. Sonraları Amerika’da master yaparken kitabı Giovanni’s Room üzerine bir sunum yapmıştım. Sunuma başlarken bu anımı anlattığımda Amerikalılar inanamamışlardı. Bugün tabi ki James Baldwin’in kim olduğuna, dünyada nasıl bir iz bıraktığına ve eserlerine hakimim. Ben de o Bodrum akşamüzerini Baldwin’in kim olduğunu bilerek hatırladıkça her defasında gülümsüyorum. Yaptığım resmini saklamış mıdır acaba?

    • Nilay Örnek
      Tarih: 09:56h, 06 Aralık Cevapla

      Yaaa süpper hikaye, iyi ki buraya yazdın! Kaydı olsun ya…

Bir yorum yazın

DİĞERLERİ

Çankaya

Yeşiltepe Blokları

Ertem Eğilmez’in 1974 yapımı Zeki Alasya, Metin Akpınar, Kemal Sunal, Halit Akçatepe, Tekin Akmansoy, Perran Kutman gibi ‘şampiyonlar ligi’ kadrolu ‘Köyden İndim Şehire’ filmi, tarlalarında buldukları Bizans altınlarını Ankara’daki kuyumcu hemşerileri Ali Rıza’ya bozdurma ve bir çuval altını paylaşamamaların komik hikâyesini anlatır.  Film büyük oranda

Devamı »
Taksim

Miramar Apartmanı

“Tüm bunlar toz oldu artık” Bugünkü mini metne başlık koyuyor olsam bunu yazardım. Bir mimarın peşinden, Marmara ve Sümer Apartmanları’ndan devam.  Agos ve Şalom gibi gazeteler yani azınlık yayınları olmasa tarihimiz -daha da- dev eksik. Dün  Karel Valansi’nin yazar Jak Alguadiş ile yaptığı söyleşiden bahsetmiştim.

Devamı »
Şişhane

Abuaf (Demet) Apartmanı

Ben Art Nouveau işlemelerini, özellikle de kapısını bir müzik aletinin gövdesine benzettiğimden, apartmanın ünlü bir klasik müzik bestecisinin olduğunu falan düşünmeye eğilimli idim. Bu binayı yıllar içinde o kadar çok fotoğraflamışım ki, “Demet Apartmanı” yazısı bile elimde farklı fontlarla mevcut. Ancak asıl ismi Abuaf Apartmanı.

Devamı »
Tarlabaşı

Ferah Apartmanı

Beyoğlu sokaklarına biraz aşinaysanız yine önünden geçerken hiçbir bilgi alamayacağınız ama şimdi hap gibi okuyacağınız bir bina metni ile karşınızdayım… Şöyle ki, bu güzel bina -Art Nouveau dediğin güzel görünüyor Allah için- bir süredir bayağı bakımsız, evsizlerin geçici olarak konakladığı bir bina durumundaydı. Bende her

Devamı »
Gümüşsuyu

Mühendis İbrahim Galip Bey Apartmanı

Genellikle dev blok yapıları ben pek sevmem. Bu yüzden de Gümüşsuyu’nda, İnönü Caddesi üzerinde her ama her gün, hemen hemen her açıdan görüp de hiç fotoğraflamadığım yapılardandır;  Bugünkü adıyla Akar Palas ve ismi hiç değişmeyen Üçler Apartmanları. Benim gözümde yan yana duran iki dev apartman. 

Devamı »
Ulus

II. Evkaf Apartmanı – Küçük Tiyatro

İnanmazsınız Twitter, bir zamanlar insanları arkadaş da yapabiliyordu! Yiğit Ahmet Kurt, Twitter’daki merak dolu paylaşımlarıyla fark ettiğim, ardından ara ara bloguna bakar olduğum, sonra iki yazarından biri olduğu şahane kitabını  okuduğum, Ankara’ya gidince tanıştığım, beni kötü bir yemeğe ama çok güzel bir müzeye götüren arkadaşım.

Devamı »
İkitelli

Sabah Gazete Binası

Sabah Gazetesi binasının proje yapımına 1987 yılında başlanmış, 1988’de başlayan inşaat 1990 yılında bitmiş. Yıl 95, daha 17 yaşındayım ve en kötüsü kendimi solcu sanıyor (!), Sabah Gazetesi’ni de ‘fan fin fon’ olarak görüyorum. Stajım oraya çıkıyor, beni almıyorlar; uzun hikâye ne yapıp edip güya

Devamı »
Büyükada'nın Yaşlanmayan Modernleri
Hasan Çalışlar Arşivi

Çok sevdiğim mimar Hasan Çalışlar’ın, Instagram’da oluşturduğu ve “Büyükada’nın Yaşlanmayan Modernleri” adını verdiği arşivine, bundan sonra sitenin bu bölümünden ulaşabileceksiniz.