Safiye Ayla Apartmanı

İnsanlar bana “Biz nasıl apartman dedektifliği yaparız?” dediklerinde, madde madde kesin yanıtlar veremiyorum… Çünkü her apartmanı ayrı bir macerayla keşfedebiliyorum.

Ama ilk madde ‘bakmak’ olmalı belki de…

Çok şöhretli binalarda bile, o binanın mimarına ya da kısaca tarihine dair küçük bilgi tabelaları ya da buna benzer uygulamalar olmadığından -iktidarımda her şey değişecek:)- genellikle zor oluyor tabii ki… (Doğrusu İstiklal Caddesi’nde QR Code’lu uygulama var, bir ara çalışmıyordu, şimdi çalışıyor).

SAADETTİN KAYNAK İLE KOMŞULUK

Ben bu binayı, yıllardır binlerce kez yürüdüğüm Beyoğlu-Sıraselviler’de birkaç ay önce fark ettim; üstelik çoğu gün açık olan kapısından bakınca görülebilen bir panosu da vardı: “Safiye Ayla Apartmanı’na Hoşgeldiniz”. 

Güleryüzlü bir giriş…

Yine binanın girişindeki bir panodan Safiye Ayla’nın binayı -tüm mal varlığının yanı sıra- Türk Eğitim Vakfı’na bağışladığını anlıyoruz. 

Bu apartmanı yazacakken, son paylaştığım bestekâr Saadettin Kaynak’ın da yine aynı semtte oturduğunu öğrenmeyeyim mi! Önce Çok Şükür Apartmanı vesilesiyle Kaynak’ı yazdım, Kaynak Apartmanı’nın yerini merak ediyordum -ki özel mesajlar sağolsun- yeride Alman Hastanesi’nin karşı tarafına denk gelen otoparkın orası imiş. Satın alınıp istimlak edilmiş.

Öyle ise birlikte iş üretmiş Safiye Ayla ile Saadettin Kaynak o kadar yakın oturuyorlarmış ki… Bunları hayal etmek çok zevkli oluyor (yani kendi adıma söyleyeyim).

EVİNDE SERGİ DE OLMUŞ

2019 yılı haberlerine bakıyorum; Safiye Ayla’nın satın alıp bir dönem neredeyse her dairesinde oturduğu belirtilen apartmanda bir sergi de açılmış. Sanatçının kıyafetleri, gelinliği, ayakkabıları, içinde tarif bile olan not defteri, büstü, gazete kupürleri 10 numaralı dairede sergilenmiş. 

Ayla’nın bu apartmanda oturduğu döneme ait haberler ve bir takım kitaplara da baktım. 

Misal, rahatsızlığı döneminde Atatürk’ün çok sevdiği ses sanatçısına kahve içmeye gideceği, Safiye Ayla’nın eşyalarının Ulu Önder’e layık olmamasından çekindiğini öğrenen Mustafa Kemal Atatürk’ün ona eşya gönderttiğine dair bir şeyler okudum. Safiye Hanım, yıllar yılı bu eşyalara gözü gibi bakıp, daha sonra Etiler’de oturduğu eve de götürüp müze gibi korumuş. 

REŞAT EKREM KOÇU HAYRANLIĞI

Safiye Ayla’yı bilmeyen yoktur sanırım; anlatmaya da gerek duymadım aslında ama. İstanbul Ansiklopedisi’nde Reşat Ekrem Koçu’nun neredeyse 3 sayfa süren anlatım, büyük ölçüde de övgüsünü ve bu övgünün nedenlerini ayrıntılandırdığı satırları okuyunca Safiye Ayla’yla aynı dönemde yaşamamış biz fanilerin onun kıymetini çok da anlayamayacağını düşündüm biraz. Mustafa Kemal Atatürk’ün kendisini ne kadar beğenip taktir ettiği bilinir. Koçu da şöyle diyor mesela:

“Safiye Ayla’nın lâdinî (ilham ve konusunu dinden almayan sanat eseri vb.) musikimizde okuyamıyacağı parça yoktur. Şöhreti Türkiye hudutlarını çoktan aşmıştır. Senelerden beri memleketimizin en büyük ses sanatkarı şöhretini muhafaza etmektedir ve edecektir. Gerek halk, gerek musikişinaslar arasında emsalinden pek fazla iştihar etmiştir.”

“Safiye Hanım’da bir okuyucu için son derece mühim olan diksiyon (telaffuz) da mükemmeldir. Bunun için de, iyi. Arûz ve Osmanlıca bilmek gerekmektedir. Mesela Rıfat Bey’in meşhur hicaz şarkısının zemini ‘Niçin bülbül figan eyler, bahar eyyamıdır şimdi’ şekilinde değil, ‘Niçin bülbül figa neyler, baha reyyamdır şimdi’ şeklinde okumak lazımdır. Bir eserde ‘siyah’ kelimesinin ‘siyeh’ mi, ‘siyah’ mı telaffuz edileceğini bilmek de, arûz’a olan vukufa bağlıdır.” Vay canına!

Pek çok satırda Reşat Ekrem Bey’in Türk Sanat Müziği’ne âşık olduğunu düşündüm bu arada…

MUHİDDİN TARGAN’A İLGİ GÖSTERMELİ

Yine Koçu’nun ansiklopedisinde adı Prens Şerif Muhiddin Targan olarak geçen Safiye Ayla’nın eşi Muhiddin Bey’i de bu apartmanla birlikte anlamız gerekir. Açıkçası bina aracılığıyla hakkında okumaktan memnun olduğum biri. Ne adammış! Hayran oldum.

Türk müziğinin önemli şahsiyetlerinden birisi. Batı müziği icra şekillerini ud sazına uygulamış. Bağdat Konservatuvarı’nın kurucusu imiş. 

Farsça, Arapça, İngilizce, Fransızca biliyor; hem hukuk hem edebiyat eğitimi görmüş. ‘Ud’da virtüözlük seviyesinde, çello, viyola, piyano, keman da çalıyor, besteler yapıyor. 8 yıl yaşadığı New York’ta, Leopold Godowsky gibi bir piyano virtüözünün şerefine davet verdiği biri. Portre ve peyzaj ressamlığı da var. Hatta bir resmi Topkapı Sarayı’nda imiş (merak ettim, bakacağım).

Bu arada İstanbul Ansiklopedisi’nde Ayla’yı Sabiha Rüştü Bozcalı resmetmiş, onun evlerini de bu sitede bulabilirsiniz. Muhiddin Bey’in tablosu da Feyhaman Duran’a ait.

 

BU YAZIYI PAYLAŞIN:

WhatsApp
Email
Twitter
LinkedIn
Telegram
Facebook

YORUMLAR

4 Yorumlar

Bir yorum yazın

DİĞERLERİ

Rumelihisarı

Ahmet Vefik Paşa Kütüphanesi

Nereden nereye… Hikayemiz Osmanlı döneminin, 16 dil bildiği belirtilen bir devlet adamından, ABD’li bir yazar ve ressamına, Türkiye’nin en önemli tiyatro sanatçılarından birine ve bugün Rumelihisarı’ndan Londra’ya kadar uzanıyor. Ahmet Vefik Paşa ‘vikipedia’dan bilgilerle söylersem Osmanlı devlet adamı, diplomatı, 16 dil bilen bir çevirmen ve oyun yazarı.

Devamı »
Nişantaşı

Konak Sineması Yeniden

Çıkan kısmın özeti: Her şey, Haziran 2020’de, İstanbul’da yaşayan pek çok kişinin önünden geçmiş olabileceği Harbiye’deki Başaran Apartmanı hakkında kısa bir metin yazmamla başladı. Bina ile ilgili metinde tabii ki, “Bir zamanların efsanevi sineması Konak da bu binanın altındaymış” yazmıştım. Yasemin Hanım’ın (Yasemin Uygur sanırım,

Devamı »
Asmalımescit

Temel (Masumlar) Apartmanı

Bir ev, villa, hele de apartman ‘içinde dönen’ senaryoların her zaman ayrı bir cazibesi var. Bir apartmanın içindeki diyaloglardan birkaç sezon aşk, gerilim, insanlık, hayat dersleri dolu bir dizi çıkarmak mümkün. Bakınız en bildiklerimizden biri, Bizimkiler. E tabii bir dizinin ismi ‘apartman’lı olunca, adından bir

Devamı »
Kefeliköy

Dikranyan Efendi Yalısı

Bu projeyle -sanal alemde de olsa- ne ilginç, ne güzel insanlar tanıyorum. Dimitri (Vafiadis) Daravanoğlu, yaklaşık 5 yıldır, sözlü tarihin izinde bir aile müzesi projesi üzerinde çalışıyormuş. O, Rum, Ermeni ve İtalyan asıllı bir ailenin İstanbul’daki son üyelerinden. Instagram’da yürüttüğü @2mi3museum Dimitri’nin Müzesi Projesi kapsamında

Devamı »
Fatih

Kuleli Apartmanı

Yıl 2012,  lezzet peşinde geçen bir turla ilgili yazımda ‘Paçacı Necip Usta-Hayat Lokantası’na dair şunları yazmışım: “Erzurum’da öğrendiği reçeteyi, 40 yıldır İstanbul’da uyguluyor Paçacı Necip Usta. İstanbul’un en eski paça ustalarından biri. Bir tür esnaf lokantası burası. Hayat Lokantası’nda ben, paça yerine papaz yahnisi yedim

Devamı »
Cihangir

Konur Apartmanı

Bir yazarın “Şu kitapları ben o apartmanda yazdım” demesi benim için tarihe not… Cihangir’den yeni bir apartman; ne şanslıyız ki, konuk yazarım Şebnem İşigüzel anlatıyor onu da… Buyrunuz Konur Apartmanı (Şebnem, Konur Apartman diyor, hoşuma gidiyor) KİREMİTLERİ MARSİLYA’DAN “Güneşli Sokak. Biz bu apartmanın dört numaralı

Devamı »
Şişhane

Müselles Apartmanı / Müselles Han 

‘Müselles’ kelimesinin anlamını yıllar yıllar önce Şişhane’deki bu binaya aşkımla öğrenmiştim. Müselles, üçgen demek… Ama aynı zamanda “üçlü”nün de karşılığı; üçlü ittifaklar, üç bölümden oluşan şeyler. Hatta teslis, ‘baba-oğul-kutsal ruh’ müselles! Belki üçlü aşk ya da caz müzik trio’ları için de kullanılabilir?! Neyse… Üç yıldır

Devamı »
Büyükada'nın Yaşlanmayan Modernleri
Hasan Çalışlar Arşivi

Çok sevdiğim mimar Hasan Çalışlar’ın, Instagram’da oluşturduğu ve “Büyükada’nın Yaşlanmayan Modernleri” adını verdiği arşivine, bundan sonra sitenin bu bölümünden ulaşabileceksiniz.