İç mimar Didem Avincan, bu hesabı ve siteyi takibinden en çok yararlandığım, “bilgi ve belge dolu” geri dönüşleriyle yeni keşifler yapmamı sağlayan insanlardan.
Bana yazdıkça “Siz de bir bina yazın” diyordum.
İstiklal Caddesi’nin Tünel tarafından geçen pek çok insanın, zaman içinde farklı isim ve işlevlerle gördüğü adını bilmediğimiz bir binayı anlattı. Buyrunuz, konum yazarım Didem Hanım:
GEÇMİŞİ OLAN BİR YAPI
“Aklımdaki yapı bir apartman değil maalesef ama yapısal özellikleri, konumu, özellikle de geçmişi ile özel bir yeri olduğunu düşünürüm.
Rölöve-restitüsyon projelerinde yer alma şansım oldu, öyle tanıdım bir parça bu yapıyı. Oldukça özenli, dikkatli, titiz bir mimarlık ofisinde konusunda uzman, bina hikâyelerine de önem veren mimarlarla çalışmak çok büyük bir şanstı benim için, Grup A Mimarlık’ı anarak başlayalım…
ÖNCE BİR MAĞAZA: TIRING
Beyoğlu’nda, İstiklal Caddesi ile Şah Kulu Bostan Sokak’ın birleştiği köşede (Tünel Meydanı’na birkaç adım kala), bugün Puma Mağazası olan binadan bahsetmek istiyorum.
1905 tarihli Goad ve 1932 tarihli Pervititch Sigorta Haritaları’nda rastlıyoruz. (Renk kodlarıyla, küçük kısaltmalı notları ile ne çok şey anlatır bu haritalar!)
V. Tiring, yani Victor Tiring, o dönemde çok çeşitli ürünlerin satıldığı bir mağaza hatta bir mağaza zincirinin Beyoğlu şubesi. Turan Akıncı’nın, ‘Beyoğlu Yapılar Mekânlar İnsanlar’ [1] adlı kitabına göre Tiring, zincirinin merkezi Viyana imiş, İstanbul’daki 3 şubesinden Beyoğlu mağazasında 17 kişi çalışıyormuş.
Ben onunla ilgili çalışıyorken bir hamburgerci idi, tekrar mağaza olduğunu görmek iyi geldi nedense.
FOTO SÜREYYA
Binanın geçmişine gitmek için kullanılan bir başka belge ise yine 30’lu yıllardan kalan özel idare vergi kayıtları o zamanki adlarıyla ‘Müsakkafat Vergisi Tahrir Varakası, Zamaim ve Tenzilat Defterleri’. (Yine başka amaçla oluşturulmuş bu belgeler restitüsyon için çok değerli bilgiler içeriyor. Dili, hazırlanış şekli hepsi ayrı konuşma konusu olabilir bence:)
Oradaki işlevi fotoğrafhane; Foto Süreyya.
GÜZEL ÇIKMAK İSTEYEN BURAYA!
İçinde Foto Süreyya’yı da bulacağınız su gibi akan iki güzel yazı, sayenizde Nasıl Olunur ile tanıdığım Gökhan Akçura’dan; ‘Hatıralar Hayal Oldu’ ve ‘Alaminüt Fotoğrafçılar’. Metinle birlikte efsane fotoğraflar da var. Keşke o dönem tanışsaymışım yazılarıyla…
Şöyle diyor, Manifold’daki “Hatıralar Hayal Oldu” başlıklı yazısında:
”Foto Süreyya’nın bir özelliği de, gündelik yaşamla diğer bütün stüdyoların çok ötesinde, canlı bir ilişki içinde olmasıdır. …. Öte yandan bu dönemde gazetelerin düzenlediği çeşitli yarışmaların da fotoğrafçısı hep Foto Süreyya olmuştur. Cumhuriyet’in Türkiye Güzellik Kraliçesi, Vakit gazetesinin düzenlediği En Güzel Bacak gibi yarışmalara katılmak isteyenler fotoğraflarını Foto Süreyya’ya giderek çektiriyordu. ‘ [2]
TÜNEL GEÇİDİ’NİN ÜNLÜLERİ…
John Freely’nin ‘Galata, Pera, Beyoğlu: Bir Biyografi’ adlı kitabından alıntılayalım:
‘Behzat Üsdiken meydanda 1930 ve 1940’larda mevcut kurumları anımsar: Tünel Geçidi’nin girişinde dondurmasıyla ünlü Arif Aydın’ın muhallebi dükkânı, Jean Russel’in korse dükkânı, Saatçi Samuel, Süreyya fotoğraf stüdyosu (daha sonra Four Seasons Restoran ve sonradan Gloria Jean’s Kahve), Vasili Guliadis’in kasap dükkanı ve girişi Sümbül Sokak’ta (şimdiki General Yazgan Sokak) pencereleri meydana bakan, Alman asıllı Arjantinli Rudoph Fischer tarafından 1931’de açılan ünlü Fischer restoranının özgün yeri bunlar arasındadır.’ [3]
RESTORANDAN İŞADAMLARI DERNEĞİNE…
Yapının Foto Süreyya zamanından fotoğraflarına ulaşmak için gazete arşivleri, belgeseller (Can Dündar 6-7 Eylül) hatta Yeşilçam filmlerinden bile yararlanmıştım, tahmin edersiniz ki oralara girince daha neler neler çıkıveriyor karşınıza:) Bina, sonraki yıllarda Four Seasons (kimileri Dört Mevsim olarak anımsıyormuş) restoran, Erzincanlı Sanayici ve İşadamları Derneği, Gloria Jean’s Coffee, benim çalıştığım dönemde de Shake Shack isimli bir hamburgerciye ev sahipliği yaptı. Şimdi Google Sokak görünüşlerinden Yargıcı Mağazası olduğunu gördüm (Ben de Didem Hanım’ı güncelleyeyim, Google Sokak görüntülerinde Yargıcı gibi görünse de Puma Mağazası şimdi).
Binayı çalışırken Tünel Meydanı ile ilgili de çok şey okuma fırsatınız oluyor, çok fotoğrafa ulaştım ama en hoşuma giden şey, meydanı adeta panoramik olarak seyredebildiğimiz, Said Duhani’nin hatırladığı ‘meydanın ortasındaki havuzlu çeşme’yi ve tabii binamızı ucundan köşesinden gördüğümüz 1900’den bir T.Wild fotoğrafı. [4]
Binanın yan cephesiyle minik bir nikâh şekercisine de mekân olduğunu gördüm; e tabi hemen yanı başında bir nikâh dairesi olunca… Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi şimdi ne oldu bilemiyorum. Oradan aklıma, “İçinde nikâh dairesi geçen filmler-fotoğraflar” geldi, baka baka mimari elemanları görebilmek için ihtiyacım olan binanın arka cephesine de ulaşmış oldum… Babam da nikâh şekercisi idi, ondan mıdır hep gülümseyerek bakarım o kareye:)
*** Didem Hanım’ın dipnot ve kaynak çalışmasını görünce kendimden utandım, buyrunuz…
[1] Akıncı, T. (2018). Beyoğlu Yapılar Mekanlar İnsanlar (1831-1923). İstanbul: Remzi Kitabevi. [2] Freely, B. ve Freely, J. (2014). Galata, Pera, Beyoğlu: Bir Biyografi. İstanbul: YKY Yayınları.
[2] Akçura, G. (20.04.2020). Hatıralar Hayal Oldu. Manifold. 15.01.2022 tarihinde https://manifold.press/hatiralar-hayal-oldu adresinden erişildi.
[3] Freely, B. ve Freely, J. (2014). Galata, Pera, Beyoğlu: Bir Biyografi. İstanbul: YKY Yayınları.
[4] https://istanbulkazanbizkepce.wordpress.com/2015/05/26/4-ve-5-programlar-beyoglunda-pasajlar- ve-magazalar/
Diğer kaynaklar:
Fo10 kodlu fotoğraf: onedio.com
Can Dündar – 6&7 Eylül belgeseli
1961 tarihli “Tatlı Günah” filmi
F17 kodlu fotoğraf: phebusmuzayede.com
Henüz yorum yapılmamış.