“Mimar Seyfi Arkan, Cumhurbaşkanlığı Florya Köşkü’nü halktan uzak, duvarlar ardında, ulaşılmaz ve gösterişli bir yapı olarak değil, kamuya açık bir plajın içinde tasarlamıştır.”
Çok sevdiğim, burada konuk yazar olması için sık sık baskı yaptığım mimar-yazar Ertuğ Uçar’ın Florya Atatürk Deniz Köşkü ile ilgili yazdığı yazıyı ondan izinle burada da paylaşmak istedim.
Bir 30 Ağustos günü, minik bir metin yazmak üzere köşk hakkında okurken, ‘ben bile’ Mustafa Kemal Atatürk’ün, mimar Seyfi Arkan’ın projesini halka yakın, sade ve mütevazı yapısı nedeniyle seçtiğini ‘sezebiliyorum’.
Teğet Mimarlık ile hem Beşiktaş Deniz Müzesi, hem de Yapı Kredi Müzesi’nin restorasyonunu üstlenen, şimdilerde de İş Bankası Resim Müzesi üzerine çalışan Uçar’ın bu köşk-müze hakkında söyledikleri çok kıymetli. Ertuğ Uçar’ın 15 Nisan 2015’te Cumhuriyet Gazetesi‘nde yayımlanan yazısından Florya Atatürk Deniz Köşkü ile ilgili bölüm şöyle…
“Birkaç fotoğraf var önümde. Aynı gün çekilmiş gibi. Ülkü kumlara serilmiş, Atatürk bekliyor. Ülkü gölgesiyle oynuyor, Atatürk ona bakıyor. Ülkü bir trabzanın üzerinde, Atatürk elinden tutuyor. Sanki bir geminin güvertesinde çekilmişler gibi.
Sonra Atatürk, minik bir sandalı sahile çekiyor, saçları dağılmış. Arkada beyaz bir siluet, gemi mi desem bina mı bilemiyorum. Detaylı bakınca fark ediyorum ki güvertede çekilmiş sandığım kareler şu binadan: Cumhurbaşkanlığı Florya Köşkü. Mimarı Seyfi Arkan.
‘SANKİ BİR GEMİ’
Florya’da, İstanbul’un son kumsal şeritlerinden birine takılmış ilginç bir bina bu. İncecik bir iskeleyle kıyıya bağlanmış beyaz yatay bir bina. Üç tarafını çeviren güvertesi, lombarları, demir trabzanları, mimarın bacayı ima ederek yükselttiği kulesiyle her an halatını koparıp başıboş Marmara’ya açılacak bir gemi gibi.
İşveren mimara bir gemi ısmarlamış ya da mimar deniz sevgisini bu yapıda gidermeye çalışmış diye düşünürsünüz. Ancak hikâye başkadır. Anlatayım.
‘BİR YAZLIK KÖŞK’
1934’te bir İstanbul seyahatinde İstanbul Belediyesi yetkilileri Atatürk’e Florya’yı gezdirirler. Burayı çok seven Atatürk sahile yabancı devlet adamlarının misafir edileceği bir Cumhurbaşkanlığı Yazlık Köşkü inşa edilmesini ister. Belediye yetkilileri bir mimar çağırıp bina ısmarlamak veya Atatürk’ün işaret edeceği bir mimarla çalışmak yerine, bir proje yarışması açarlar. Mimarları davet ederler.
‘CUMHURBAŞKANI’NIN ÖZEL KULLANIMINA AYIRMAK YERİNE’
“Yarışmada önerilenler arasından Atatürk, Seyfi Arkan’ın projesini seçer. Arkan, kıyı bandına veya hemen ardındaki ağaçlığa bir yapı önerip, dolayısıyla da sahili Cumhurbaşkanı’nın özel kullanımına tahsis etmek yerine, denizin ortasına bir bina kondurmuştur. Ya da bir gemi tasarlamıştır diyelim. En önemlisi de sahili bir halk plajı olarak etüt etmiştir. Arkan’ın önerisi halktan ırak, duvarlar ardında ulaşılmaz, gösterişli bir yapı değildi. Kamuya açık bir plajın içindeydi. Nitekim Atatürk ölmeden evvel birkaç yaz, deniz kıyısında hoşça vakit geçiren insanlar, hemen önlerinde, şeffaf, bembeyaz mütevazı bir gemi-yapının içinde onun ve minik Ülkü’nün gezinen siluetini gördüler. Florya Cumhurbaşkanlığı Köşkü daha sonra birçok lider tarafından kullanıldı.
‘HERKESİN BORCU BİR KISA ZİYARET’
“Bence Türkiye’deki en güzel ve tavizsiz modernist yapıdır. Binayı gezdikten sonra aklınızda bin bir düşünce, önünüzde kumsal, İstanbul’dan uzakta bir sahil kasabasındaymış gibi korudaki sade binada bir çay içmek isterseniz garson şöyle diyecek size: “Burası sadece TBMM üyeleri ve misafirlerine açık.” (N.Ö:. 2015’ten bu yana değiştirini umuyorum)
Bu yazı pekâlâ ve çok da isabetli bir şekilde günümüz siyasetine-siyasetçisine bağlanabilir. Ama ben bunu yapmak, güzel insanların güzel düşüncelerle hayata geçirdiği bu güzel projeyi karamsar konulara temel yapmak istemiyorum. İsteyen yapmakta serbest. Ben bu deniz köşkünü gezdim.
Üzerimde bıraktığı etkiyi tarif etmek istemiyorum. Bu ülkenin siyaseti, yapıları, kumsalları, bu ülkenin geleceği üzerine düşünen herkesin borcu olan kısa bir ziyaret. Herkes yapmalı.
Henüz yorum yapılmamış.