İstanbul’daysanız; mahallenize bu haritalardan da bakın

“Sigorta haritaları, yangın risklerini belirlemeye yarayan bir tür belgedir. Fakat 1950’lerden sonra bu amaçla kullanımları gözden düşer. Bu noktadan sonra haritalar şu ya da bu nedenle şehrin tarihiyle ilgilenenler için temel bir başvuru kaynağı haline gelir. Artık ayakta olmayan yapılar da görünür, değişen, apartman, sokak, semt isimleri de. Hatta bir katman daha vardır. Nişantaşı paftalarında bazı binaların o günkü isimleri yanında, ‘burası eskiden şu isimle bilinirdi’ gibi notlar düşülmüştür. Bu ayrıntılar, kent arkeolojisi dediğiniz alana doğrudan hizmet ediyor” diyor; Gazete Kadıköy için Erhan Demirtaş’a konuşan Müsemma Sabancıoğlu.

BAMBAŞKA BİR İSTANBUL

Bir dönem, İstanbul’da semtleri neredeyse yok eden yangınlar, yabancı sigorta şirketlerinin burada çalışmalar yapmasına, haritalar çıkarmasına neden oluyor.

Jacques Pervititch 1922-1945 arasında çizmiş bu haritaları. 

“Bambaşka bir İstanbul elbette haritalarda. Hâlâ ahşap, kâgir evler var Beşiktaş’ta, Üsküdar’da, Fatih’te. Düzenlenmiş yeşil alanlara ayrıca bakıp incelemek lazım…” diyor Sabancıoğlu.

Misal eski bir binada yaşadığınızı düşünüyorsanız bu haritalardan apartmanınızı ya da onun yerini görebilirsiniz.

Ben sık sık metinlerde ‘Pervititch haritaları’ ifadesini kullanıyordum fakat insan çok içinde olduğu konuyu ‘herkes biliyor’ sanabiliyor.

Ama bazı yazışmalardan anladım ki öyle değil.

Bu nedenle de ‘kitabım gelmişken’ bu bilgileri de vereyim; ilgilenenler de faydalansın.

Geçen Twitter’da bir muhabbet oldu; onu gören Axa ekibi -uygun fiyatla- almak için sahaflara haber saldığım kitabı bana göndermiş. Deli mutlu oldum. Haritalar, 2000’de Tarih Vakfı ile o dönemki Axa Oyak sigorta şirketinin ortak çalışmasıyla kitaplaştırılmıştı.

Bu haritalar artık pafta pafta internette de (Pervititch Haritaları yazın ya da bir ipucu vereyim) var.

Mesela paylaştığım Batum Apartmanı‘nın arsasını, Mühürdar Gazinosu karşı çaprazına bakarak bulduk geçen haftalarda. Gibi gibi…

Şu anda benim çok işime yarıyorlar ama umarım bir gün bütün mimarlık, şehir, şehir tarihi, biyografi bilgisi içeren kitap, dergi ve benzeri kaynaklardan oluşan bir ‘açık’ Her Umut Ortak Kütüphanesi yapabilirim(z).

Bu arada esas şu önemli bilgiyi vereyim; benim favorim Pervititch haritaları fakat Goad, Nirven ve Alman Mavileri gibi başka haritalar da var.

Ve şöyle şahane bir site var, pdf’leri görüp indirip inceleyebilirsiniz…

Bu arada size çok güzel bir söyleşi de bırakıyorum; Kültür Tarih Sohbetleri’nde Müsemma Sabancıoğlu ile söyleşiyi izleyebilirsiniz.

* Bu arada İstanbulium.net’te yorum yazan bir hanımefendi 2018’de kitabı 450 liraya aldığını yazmış; 2022 Ocak ayında kitabın yeni baskısı olmamasının da etkisiyle çeşitli sitelerde kitap 3 bin 500, 4 bin 500 TL gibi fiyatlara satılıyor.