Bakırköylü Sanatçılar Derneği (BASAD) / Bezazyan Lisesi

Darüşşafaka öğrencileri için İş Sanat’ta düzenlenen bir yeni yıl etkinliğini gözlemleme fırsatım olmuştu. Harun Tekin sahnedeydi. Bir ara tuvalete gittim; iki kız konuşuyorlardı.

– Bugüne kadar kaç ünlü gördün?

– Sadece bugün; Harun Tekin.

– Benim bugün üç oldu… 

“Bir ekran aracı olmadan, kanlı canlı ünlü görmek küçükken ne kadar önemli mevzuu” diye düşündüm o an. 

Bugünün Bakırköy’üne bakınca bir hayli garip de gelse, biz küçükken Bakırköy’de sürekli ünlü görürdük. Halit Akçatepe anneannemlerin karşı komşusuydu, Hababam Sınıfı’ndan gelen gideniyle siz düşünün. Kenan Pars’ı sık sık -galiba sahibiydi- meydanın köşesindeki büfede, Suna Pekuysal’ı İstasyon Caddesi’nde, Tarık Akan’ı ise pek çok sokakta görürdük… 

Şimdi bu sanatçıların hepsinin ve dahası Cem Karaca, Toto Karaca, Münir Özkul, Altan Erbulak, Belgin Doruk, Göksel Arsoy, Cezmi Baskın, Rutkay Aziz, Ahmet Mekin, Nubar Terziyan, Ani İpekkaya, Asu Maralman, Cihat Tamer, Selahattin Taşdöğen, Sadık Şendil gibi isimlerin sanatsal faaliyetlerde bulunduğu, yetiştiği ve öğrenci yetiştirdiği bir binadan söz edelim.

Bundan sonrasını konuk yazarım, kardeşim Aslı Örnek’ten okuyalım:

“Güncel haber şu ki, Kültür Bakanlığı’na bağlı Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Bakırköylü Sanatçılar Derneği (BASAD) Kültür Sanat Konağı’nın tahliye edilmesini istiyor. Gerekçe, orada kütüphane açma isteği. Halk eviyken biradan yetişen ünlüleriyle bilinen binada, Milli Eğitim’e bağlı olarak tiyatrodan sinemaya, resimden müziğe 24 dalda dersleri veriliyor.

İlçede 5 yıldır restorasyonu süren Rıfat Ilgaz Kütüphanesi’nin açılmak üzere olduğunu belirten BASAD Yönetim Kurulu Başkanı İlhan Gülek ise “Kütüphane her yerde var ama sanatçı fabrikası yok. Burası, Bakırköy’ün kültür sanat yuvası, bu ruhu bozmasınlar” diyor. Bakırköylüler binada ve Change.Org’ta bu değişime karşı imza veriyorlar. 

Bu vesileyle binanın geçmişine bir bakalım.

Bina ilk, 1904 yılında (bu bazı kaynaklarda 1908, bazılarında 1918 olarak da geçiyor) Notre Dame Fransız Okulu ve öğrenci yurdu olarak inşa edilmiş. 1926 yılında, Bakırköylü eğitimci Boğos Bezezyan tarafından kiralanarak ilk ve orta okul olarak hizmet vermeye başlamış. Daha sonra okula lise bölümü eklenmiş.

Yazar Turgay Tuna, ‘Bir Zamanlar Bakırköy’ kitabında sonraki bölümle ilgili şunları söylüyor:

 “(…) 1936’ya kadar Bezezyen adındaki Ermeni okuluydu, sonradan halk evi binası oldu. Binanın arkasında bir zamanlar Aziz Basmacı’ların, Ulvi Uraz’ların, Muammer Karaca’ların gelip oyunlarını sahneledikleri halk evi tiyatro binası bulunmaktaydı. (…) Gelen giden profesyonellerin yanında her zaman amatör bir ruhla işletilip perdelerini açan halk evi sahnesi, Bakırköy’de bir tiyatro ekolü niteliği kazanmış yeni yetişen genç sanatçılara deneme sahnesi olarak hizmet vermişti. Birçok sanatçı buradaki sahnenin perdelerinde repliklerini uçuşturup, Bakırköylülere tiyatroyu sevdirmiştir. Havasından mıdır suyundan mıdır bilinmez, Bakırköy bağrından birçok sahne adamı çıkarmıştır. Sinema, müzik en çokta tiyatro. (…)

Bakırköy’de sinemayla tiyatroyu bir terazinin iki kefesine ayrı ayrı koyacak olursak tiyatro ağılık kazanır. Muhakkak ki Bakırköy Halk Evi tiyatrosu (üstte sayılan isimler hep oradan yetişme) bu ağırlığın en büyük etkenlerinden biridir.”

1980’de halk evinin çalışmalarına son verilmiş ve konak, adliye binası olarak hizmet vermeye başlamıştır. 2001 yılında Adalet Bakanlığı, konağı boşaltınca o dönemki Bakırköy Belediye Başkanı Ahmet Bahadırlı’nın çabalarıyla konak Bakırköy Belediyesi’ne devredilmiş. 

Restorasyonu yapılan bina, Mart 2002’den itibaren Bakırköylü Sanatçılar Derneği Kültür ve Sanat Konağı olarak hizmet vermeye başlamış.

BASAD ise 1993 yılında Üstün Asutay, Cem Karaca, Ergün Köknar, Erdoğan Sıcak, Cihat Tamer, Ayşen Gruda ve Tarık Akan tarafından kurulmuş.

Bu arada asıl adı Kirkor Cezveciyan olan aktör Kenan Pars, ortaokul eğitimini bugün BASAD binası olan Fransız Okulu’nda alıp ardından da yine aynı binada Bezazyan Ermeni Lisesi’nde okumuş.

Milli Eğitim’e bağlı olarak tiyatrodan sinemaya, resimden müziğe 24 dalda derslerin verildiği dernek, halk eviyken çıkardığı ünlülerle biliniyor ki, ona birazdan değineceğim.

Dernek, şimdilerde Kültür Bakanlığı’na bağlı Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nce tahliye edilmek isteniyor. Sebebi, söz konusu binanın kütüphane yapılmak istenmesi… Ancak BASAD Yönetim Kurulu Başkanı İlhan Gülek’in Sözcü Gazetesi’nden Hande Zeyrek’e söylediği şu sözler önemli: ‘İlçede 5 yıldır restorasyonu süren Rıfat Ilgaz Kütüphanesi açılmak üzere. Bu ilçede böyle bir kütüphane ihtiyacı olmadığı açık. Kütüphane her yerde var ama sanatçı fabrikası hiçbir yerde yok. Türkiye’nin en çok sanatçı yetiştiren binası bu konak. Bakırköy’ün tarihi hafızası burası ve tarihi kültür sanat yuvası, bu ruhu bozmasınlar. Önemli olan BASAD’ın taşınması değil, bu binanın geçmişini yok etmesinler’.. (Bakırköylüler şu sıralar bina taşınmasın diye imza veriyorlar ama imzalamak isteyenler için Change.Org’ta da bir kampanya var)

Konağın tarihi çok eskilere dayanıyor. 1904 yılında Notre Dame Fransız Okulu ve öğrenci yurdu olarak inşa edilmiş. 1926 yılında, Bakırköylü eğitimci Boğos Bezezyan tarafından kiralanarak ilk ve orta okul olarak hizmet vermeye başlamış. Daha sonra okula lise bölümü eklenmiş.

Bezezyan Okulu, 1936’da maddi imkansızlıklar nedeniyle son verilmiş. Konak, 1936 yılında Bakırköy Halkevi’ne tahsis edilerek kültür sanat etkinliklerinin yapıldığı bir sanat merkezine dönüşmüş. Halk eviyken buradan çıkan sanatçı, yazar, şair ve artistler saymakla bitmiyor. Muammer Karaca, Tarık Akan, Adile Naşit, Münir Özkul, Ayşen Gruda, Cem Karaca, Üstün Asutay ve daha niceleri…

1980 yılında halkevinin çalışmalarına son verilmiş. Konak bir dönem vergi dairesi, bir dönem de Ağır Ceza Magkemesi olarak hizmet vermiş. Konak Adalet Bakanlığı’nın 2001 yılında boşaltmasından sonra dönemin Bakırköy Belediye Başkanı Ahmet Bahadırlı’nın çabasıyla belediyeye geçmiş.

2002 yılında restorasyonu bitirilen bina, 29 Mart 2002 yılından beri Bakırköylü Sanatçılar Derneği (BASAD) Kültür ve Sanat Konağı olarak hizmet vermeye başladı.

1993 yılında Üstün Asutay, Cem Karaca, Ergün Köknar, Erdoğan Sıcak, Cihat Tamer, Ayşen Gruda ve Tarık Akan tarafından kurulan BASAD, Bakırköy Halkevi’nin kültür sanat adına üstlendiği görevi halen yapmaya çalışıyor.

Yazar Turgay Tuna’nın ‘Bir Zamanlar Bakırköy’ kitabında da BASAD’ı şöyle anlatılıyor:

   “… Aslında bu bina 1936 yılına kadar eğitim vermiş olan Bezezyen adındaki Ermeni okuluydu, sonradan halk evi binası oldu. Binanın arkasında bir zamanlar Aziz Basmacı’ların, Ulvi Uraz’ların, Muammer Karaca’ların gelip oyunlarını sahneledikleri halk evi tiyatro binası bulunmaktaydı. Şimdilerde yerinde vergi dairesi bulunuyor. (Aslı’nın notu: 2000’lerde kapandı) Gelen giden profesyonellerin yanında her zaman amatör bir ruhla işletilip perdelerini açan halk evi sahnesi, Bakırköy’de bir tiyatro ekolü niteliği kazanmış yeni yetişen genç sanatçılara deneme sahnesi olarak hizmet vermişti. Birçok sanatçı buradaki sahnenin perdelerinde repliklerini uçuşturup, Bakırköylülere tiyatroyu sevdirmiştir. Havasından mıdır suyundan mıdır bilinmez, Bakırköy bağrından birçok sahne adamı çıkarmıştır. Sinema, müzik en çokta tiyatro.

 (…)

 Bakırköy’de sinemayla tiyatroyu bir terazinin iki kefesine ayrı ayrı koyacak olursak tiyatro ağılık kazanır. Muhakkak ki Bakırköy Halk Evi tiyatrosu bu ağırlığın en büyük etkenlerinden biridir.”

BASAD – Bakırköylü Sanatçılar Derneği’nin yer aldığı konak, 1908 yılında inşa edildiğinde Fransız Okulu ve öğrenci yurdu olarak hizmet vermeye başlamıştır. 1926 yılında, Bakırköylü Eğitimci Bezeyan bey tarafından kiralanarak ilk ve ortaokul hizmet vermeye başlamıştır. Daha sonra bu okula lise bölümü de eklenmiştir. Bezeyan okulunun 1936 yılına kadar süren eğitim etkinliğine maddi koşulsuzluk (imkansızlık) nedeniyle son verilmiştir. Konak 1936 yılında, Bakırköy halk evine tahsis edilerek kültür sanat etkinliklerinin yapıldığı bir sanat merkezine dönüştürülmüştür.’

1980 yılında halk evinin çalışmalarına son verilmiş ve konak adliye binası olarak hizmet vermeye başlamıştır. 2001 yılında. Adalet bakanlığı, konağı boşaltınca Bakırköy Belediye Başkanı sn. Ahmet Bahadırlı’nın çabalarıyla konak Bakırköy Belediyesine devredilmiştir. 2002 yılında Bakırköy Belediyesi tarafından restrasyonu bitirilen bina, 29 mart 2002 yılından itibaren Bakırköylü Sanatçılar Derneği Kültür ve Sanat Konağı olarak hizmet vermeye başlamıştır. Bakırköylü Sanatçılar Derneği, bugün Kültür ve Sanat adına üstlendiği misyonu tüm Bakırköylülerle paylaşma konumuna gelmiştir.

BESTEKAR  BOĞOS EFENDİ; Bezazyan Okulu’nun kurucusu

Bu arada asıl adı Kirkor Cezveciyan olan aktör Kenan Pars, ortaokul eğitimini bugün BASAD binası olan Fransız Okulu’nda alıp ardından da yine aynı binada Bezazyan Ermeni Lisesi’nde okumuş.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bakırköylü Sanatçılar Derneği (BASAD)’ni binayı kütüphaneye çevireceği gerekçesiyle çıkartmak istedi. Bazı sanatçılar bu karara tepki gösterdi. Yetkililer ise binanın boşaltılması için 1 hafta daha süre verdi.