Başka bir bina yazacakken -pek çok defa olduğu gibi- anonim bir Facebook sayfasında ‘eski güzel Türkiye fotoğrafları’ gibi bir seriye bakarken buldum kendimi…
Ve bir fotoğraf! O kadar tanıdık ki… Bugün bambaşka, bugün “oymuş gibi yapan ama o olmayan bir yer”, Kadıköy ‘rıhtımında’ o geniş cephesiyle İş Bankası binası.
İstanbulluyum diyen hemen herkesin bilebileceği bir silüet.
İş Bankası 1950’lı yılların başında bir yarışma açıyor ve mimarlar Perran Doğancı, Altay Erol, Süleyman Giritlioğlu ve Cavit Özedey’in projesi birinci oluyor. Ve uygulanıyor.
Her daim varlığına şükrettiğim Arkitekt dergisi, 1957 yılının ikinci çeyreğinde yapıyı tanıttığına göre bina 1956-57 bitirilmiş olmalı.
RENKLİ PANOLARLA SAĞLANAN GİZLİLİK
Dergiden aktarıyorum:
“Binanın projesi verilen programa göre bodrum, zemin ve asma katları banka, diğer katları ise apartman dairelerini ihtiva edecek şekilde tanzim edilmiştir.
Teras katının manzara tarafı personel lokantasına, arka tarafı ise ikâmete tahsis edilmiştir. Binanın temelleri deniz seviyesinden 2 metre aşağıda yüzen betonarme bir havuz içindedir. Apartman katları ön daire yatak odaları dış tesirlere fazlasıyla maruz bulunduğundan lüzumlu ışık sathı dışındaki kısımlar sağır olarak düşünülmüş ve bu satıhlar dıştan muhtelif renkli cam mozaiklerle kıymetlendirilmiştir.
Banka katları sıcak hava ile apartman katları kaloriferle teshin edilmektedir.
Banka müşteri holünün bankosu seramik kaplanmış, desen ve seramikler Mediha Akarsu tarafından hazırlanmıştır.
‘ÇOK KİMSELER TARAFINDAN YADIRGANMIŞTIR’
Bina 1.500.000 liraya mal olmuştur. Kadıköy İş Bankası memleketimizde de revaç bulan ‘Polikromi’ (çok renkli) tatbik edilen ilk binalardan biridir. Bu itibarla, binanın cephesinin muhtelif pastel ve bazan daha kuvvetli renklerle kaplanması birçok kimseler tarafından yadırganmıştır. Esasen dışarıdaki ışıkla günün muhtelif saatlerinde, hattâ açık ve kapalı havalarda elde edilecek başarıyı önceden ölçmek bir hayli zordur. Kadıköy İşbankası yalnız çok uzaktan, cephesindeki renklerle güzel bir akuarel (sulu boya diyeyim buna) tesiri yapmaktadır.”
‘MEDİHA AKARSU SERAMİKLERİ’
Ben şahsen Mediha Akarsu‘nun seramik panolarına âşık oldum.
O dönemin seramik sanatçısı-mimar ilişkisine hayranım; sırf bunun izini sürmek bile çok keyifli ki, Türkiye’nin kendi bürosunu açmış ilk kadın mimarı olan Neyyire Perran Doğan’a onun Muammer Karaca ve seramik sanatçısı Mediha Akarsu ile ilişkisine sonraki metinlerde değineceğim. (Perran Doğan dosyası geliyor:)
YANITI BİLEN VAR MI?
Ancak yine de arada belirteyim Perran Hanım’ın öğrencilerine iki sorum var; 1- Üst katı kendi evi olan bürosundan fotoğraf-anı vs. var mı? 2- Nişantaşı’ndaki -şimdilerde kimsenin yaşamadığı, siteye tasarımcı Hatice Gökçe’nin yazdığı Güzel Apartmanı‘nı Perran Hanım yapmış olabilir mi?
Mimarların yapı listelerine ben nasıl ulaşabilirim bilmiyorum. Misal koca Emin Onat, Teksim Mete Caddesi’nde bir bina yapmış ama hangisi? Gel de çöz!
Neyse İş Bankası binasına dönersek…
Bugünkü bina -bir şekilde gönderme yapsa da eskisine- aynı bina değil belli ki. mimdap.org için bir yazı derleyen Hasan Kıvırcık, 1999 depreminin ardından yıkılıp yenisinin yapıldığını yazmış.
Panolar da gitti mi, saklandı, korundu mu, 1999’a gelebilmiş miydi, merak ediyorum…
Bu arada Perran Hanım günüydü dün benim için; hakkında yazılar okudum, eski Türk filmleri izledim! Anlatacağım…
yapi.com.tr‘de -iyi ki- bir röportajı var; çok güzel. İyi okumalar.
2 Yorumlar
Lale GİRİTLİOĞLU ÖZÜTAM
Tarih: 00:54h, 19 KasımMerhaba ben Türkiye İş Bankası Kadıköy Şube ve Lojman Binası mimarlarından Süleyman GİRİTLİOĞLU’nun kızıyım. Babamı 1970 yılında bir iş kazasında kaybettiğimizde 40 günlükmüşüm. Bu bina 1956 yılında annem ve babam nişanlıyken babam ve arkadaşların katıldığı yarışmayı kazanmalarıyla yapılmış. Babam anneme uğur getirdiğini söylermiş. ”Ben ölür giderim ama bu binaya bir sey olmaz.” dermiş hep. Bu binanın manevi değeri ailemiz için büyüktür. Daha sonra babam Vakıflar Bankasının İstanbul’ da pek çok sube binasını da yapmış 1970 yılına kadar. Babacığım ışıklarda uyusun. Eserleri çok uzun yıllar yaşasın.
Nilay Örnek
Tarih: 21:04h, 24 KasımAmin!