(Birinci) Sönmez Apartmanı

Bina seven biri için, gizli bir güzelliği gösteren arkadaş çok havalı olabilir! Sevgili AnkaraApartmanları (Instagram ismiyle), Ankara buluşmamızda bana bir Sönmez Apartmanı gösterdi ki unutamıyorum. Ara ara açıp merdivenlerine baktığım oluyor. O günden beri de kendisine ısrar ediyorum, “Hadi yaz, yaz”…

Bir istedim, iki Sönmez Apartmanı yazdı. Biri artık yok, diğeri yani benim aşık olduğum yine bu sitede… AnkaraApartmanları anlatsın:

AİLE BİNALARI

Ankara’nın Ulus’tan başlayıp giderek genişlediği 100 yıllık süreçte, genelde aynı ailelerin bir devamlılık içinde aynı parselde ya da şehrin yeni cazibe bölgelerinde yaptırdığı, aynı adı taşıyan apartmanlara, önce ev sonra apartmanlara hatta sonrasında iş merkezlerine rastlamak mümkün.

Örneğin, 1920’lerin sonu ya da 1930’larda Ulus’ta apartman yaptırmış bir ailenin büyüleri ya da sonraki nesilleri, sonrasında Yenişehir, Kavaklıdere, Çankaya gibi yerlerde yeni apartmanlar yaptırmış olabilir. Ya da Yenişehir “yeni bir şehir” olarak Atatürk Bulvarı çevresinde palazlanırken aynı adreste 1930’ların apartmanlarını şimdiyse aynı adı taşıyan iş merkezlerini görebiliyoruz. İşte yine benzer bir süreklilikte, iki ayrı Sönmez Apartmanı hikâyesi anlatacağım.

SÖNMEZ KİRA EVİ

Robert Oerley’in Kızılay’a adını vermiş, çatısındaki hilaliyle özdeşleşmiş Kızılay Genel Müdürlük binasına komşu ‘Sönmez Kira Evi’ 1930’ların ikinci yarısında yapılmış. Bulvarın bulvar olduğu ve bulvar denince hangi bulvar diye sorulmayan yıllarda, iki havuz arasının ilkine komşu apartmanın mimarı Bekir İhsan Ünal. Ünal, bulvarın bugüne örneği kalmayan pek çok güzel apartmanına imza atmış biri.

APARTMANI YAPTIRAN TALAT SÖNMEZ

Apartmanı yaptıran Talat Sönmez (1876-1950) eski bir bürokrat ve siyasetçi, Osmanlı Meclis-i Meb’ûsân ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Ankara ve Ardahan’ı temsil etmiş bir mebus. Hakan Kaynar’ın deyişiyle “Ankara’nın yakından tarihçisi” Turan Tanyer’in Ankara Ansiklopedisi’nde verdiği bilgilere göre binanın girişinde Özen Pastanesi’nin ikinci şubesiyle, Yenişehir’in ilk çiçekçisi Ü. Sadi Gökçeatam’ın Lâle Çiçek Müessesesi yer alırmış. Ayrıca Ankara’nın ünlü terzisi Sabiha Keyn de buradaymış.

1977 yılında yıkılan apartmanın yerinde bugün fazlasıyla katlı bir iş merkezi, yanında da devasa kütlesiyle Kızılay AVM var.

“YA REFİK BEYLE EVLENİRİM YA DA…”

Gelelim aileye… Kızı Ruhiye, güzel bir kız, babası da şehrin önemli insanlarından olunca kısmeti yani isteyeni bol. Ama onun gönlü yine babası gibi bir bürokrat olan Refik Besim Bakuy’da. Nerede ve nasıl tanıştıkları bilinmese de aralarında o zaman için kısa sayılamayacak bir flörtleşme dönemi yaşanıyor. Ruhiye, annesi Vasfiye’ye “Ya Refik Bey ile evlenirim ya da hiç evlenmem” diyor.

SÖNMEZ’DEN VİLLA’YA

Bulvar’ın meşhur “promenade”ında -gezinti yeri- göz göze gelmek ümidiyle sürekli kendini Sönmez Apartmanı’nın önünde bulan Refik Bey de, Talat Bey’in dikkatini çekiyor, eşine “Refik Bey yakınlarda oturuyor sanırım, sürekli evin önünde rastlıyorum” diyor. Refik Bey o sıralardaki adresini bilemiyoruz ama Sönmez Apartmanı’nın çaprazında, zamanın Ankarası’nın en güzel yerinde, Uybadin Köşkü’ne komşu bir villa yaptırıyor. Yaptırıyor yaptırmasına ama evlenmek için villanın bitmesini beklerken Ruhiye’nin sabrı taşıyor, kızkardeşiyle haber gönderiyor. “Benimle evlenmeyecek mi bu adam?” Elbette evlenecek… Refik Bey sonunda muradına eriyor, Ruhiye ile evlenip villasına taşınıyor.

Benden ek…

Kaynaklarda Arkitekt’i görünce hemen açtım… Şimdi olmayan Sönmez Apartmanı’nın hali ve ilanları böyle. Derginin tarihine bakınca binanın 1937 ya da belki 1936’da inşaa edildiğini düşünebiliriz. Sadece 40 yıl yaşamış….Dergiden metni de aktarayım:

“Yenişehirde Atatürk Bulvarı üzerinde Kızılay Merkezi ya-nında ileride genişliyecek asfalt caddeden geri çekilerek ve bitişiğindeki binalar irtifasına tâbi olarak bodrum ve çatı katlarından maada 4kat olarak yapılan binanın zemin katı bu semtteki gazino ve mağaza ihtiyacı gözönünde bulundurularak büyük bir mağaza ve bir dairede 3 büyük oda, mutfak, banyo ve müştemilâtı ihtiva etmektedir. Birinci, ikinci ve üçüncü katlar yek diğerinin aynı olup her katta 2 daire bulunmaktadır. Daireler üçer oda ve sofayı, mutfak, banyo ve müştemilâtı hâvidir. Binanın iskeleti betonarme, duvarlar tuğla, ön ve yan sıvaları Edelputz’dur. Zemin kattaki mağazanın ihtiyacına göre hususî merdiven ve tuvaletile beraber bodrumda bir yük deposu vardır.”

Fotoğraf bilgilerini de ekleyeyim:

* Kızılay binasının hilalsiz hali ve arkada (Kızılay iki bitişik bina gibi olduğundan 3. bina gibi) 1936 yapımı Sönmez Apartmanı, 1957.

* Kızılay sembolünden anlayın, otomobilin arka tarafında Sönmez…

* Kızılay Binası ve Parkı. Sönmez Apartmanı inşaat halinde olduğuna göre 1935-36 yılları olmalı

* Yazının sonunda bahsedilen villa