Başaran Apartmanı

Başaran Apartmanı’nı mutlaka -bir dönem altındaki- Konak Sineması yazısıyla birlikte okumalısınız. Ben Başaran Apartmanı hakkında şimdi ‘kuru’ kalan bir metin paylaştım ama apartmanı yaptıran dönemin tütün tüccarı Hakkı Başaran’ın torunu Ayşe Atakan Genç’in anlatımları metni canlandırdı… Birilerinde ‘bulut halindeki’ bir bilginin, kayıtlı bir metne, hafızaya dönüşmesi harika… Buyrunuz…

Nişantaşı’nda, Vali Konağı Caddesi’nin Harbiye’ye yakın tarafında bir apartman. 

Bugün bakınca mimar da olmayan benim gibiler için muhtemelen pek de bir şey ifade etmeyecek bir bina.

Ama biraz bilmek var ya… Bilmek her daim başka bir his yaratıyor.

Çünkü benim sadece anılarda okuduğum bir sinema var; Konak Sineması. Döneminin efsane mekânlarından. Sinemanın girişi bu apartmanın altı.

HAKKI BAŞARAN YAPTIRMIŞ

Apartmanı ve daha sonra Konak Sineması’nı arazinin sahibi, bir dönemin tütün tüccarı Hakkı Başaran yaptırıyor.

Bunu bir tek Arkitekt Dergisi doğru yazıyor. Diğer pek çok kaynakta sinemayı yaptıran İbrahim Başaran ki, bu bilgi yanlış; ‘öz hakiki kaynaklar’a ulaştım. Doğrusu Hakkı Başaran.

GENİŞ FERAH BİR DE BAHÇESİ VARMIŞ

Fotoğraflarda Başaran Apartmanı’nın bir yanında ahşap köşk, diğer yanında geniş bir boşluk görmek  çok acayip. Bugünkü hali düşünülürse… Arkası da ferah imiş. Maçka Parkı’nın bir parçası olan parktan o günlerde ‘çocuk parkı’ diye söz ediliyor. 

Bu arada binanın mimarı Muhittin Binan’a da baktım; ahşap kapı ve pencereler üzerine kitapları var.

9’AR ODALI DAİRELER

Arşivden binaya bakar isek:

(ARKİTEKT Cilt: 1949 Sayı: 1949-03-04 (207-208)  Sayfa: 50-53)

“Bu bina, İstanbul’da, Nişantaşı’nda Vali Konağı Caddesi’nde, Çocuk Bahçesi karşısındadır. Her birinde, dokuzar oda olmak üzere, beş tam daire, bir zemin katı ve yarım dairelik bodrum katından teşekkül eder. Bodrumda, arka bahçeye ayrı iki geçit ile çamaşırlık, kalorifer, kapıcı daireleri bulunmaktadır. Dairelerin , servis girişi, arka bahçe vasıtasiyle, büyük iç avludan temin edilmiştir. Binanın, Vali Konağı Caddesi’ne bakan kısmı, cephe genişliğince, ikamete ayrılmış ve arka bahçeye bakan kısım yatak odalarına tahsis olunmuştur. Binanın yegâne dış mimarisini teşkil eden cephe proporsiyonları çok nisbetli ve olgundur. Plân tertibinde, piyeslere ve servislere verilen eb’at isabetlidir. Bu güzel eserinden dolayı (mimar) Muhittin Binan’ı tebrik ederiz.”

TORUNUN KIZINDAN BİR MESAJ…

Ben Instagramdaki @herumutortakarar adlı hesaptan buna yakın bir metni paylaştıktan sonra Yasemin Uygur sanırım, Instagram’da @yasekase şu yorumu paylaştı:

“Merhaba, bahsettiğiniz Başaran Ailesi’nin 4’üncü jenerasyon torunuyum (N.Ö.: En sevdiğim, bu torunlar!). Maalesef ben hiç Konak Sineması’nı yaşayamadım ancak annemden dinlediğim müthiş hikâyelerle büyüdüm. Başaran Ailesi fertleri bu apartmanda oturuyorlardı. Hakkı Başaran’nın iki erkek ve bir kız çocuğu vardı. Hepsi rahmetli oldu. Konak Sineması da Başaran ailesine aitti. İki erkek kardeşin iş hayatında anlaşamaması Konak Sineması’nın dönemim tefecisi Banker Kastelli’ye satılmasına sebep olmuş. Pasaj olarak planlanmış ancak hiçbir şey yapılamadan hâlâ duruyor. Saygılarımla… Bu arada fotoğraftaki yemek odası hâlâ annemde duruyor.”

EŞYALARI SAKLAMAK İÇİN AYRI EV TUTMUŞ

E bu mesajı okuyan ben bayıl:)

“Bu arada fotoğraftaki yemek odası hâlâ annemde duruyor” ne demek:) inanılmaz. 1949’da çekiymiş fotoğraf. 

Yasemin Hanım ile yazıştık, beni annesi Ayşe Atakan Genç ile telefonla tanıştırdı. Müthiş bir kadın. Konak Sineması bilgileri o yazıda, harika…

Ayşe Hanım o, dönemin eşyalarını saklamak için ayrı ev tutan biri.

O Hakkı Başaran’ın kızının kızı. Ama dayılarının arasındaki anlaşmazlık apartmanın şaşalı halini etkilemiş. 

Hakkı Bey’in 1966 senesindeki ölümünün ardından dayılar ve özellikle gelinler arasındaki sürtüşmeler iyice artmış. Ayşe Hanımlar 6’ncı yani en üst katta otururlarmış o zaman. Küçük dayı 2’nci, büyük dayı 3’üncü katta. Babalarının ölümünün ardından bir kat daha eklenmiş; yani 7’nci kat 1970’lere gelinmeden aile tarafından oraya eklenmiş.

‘BİR RÜYA İDİ’

“Ne yazık ki biz çok gençtik. Ben 50 doğumluyum. O evin alabildiğim her eşyasını saklıyorum daha büyük yaşta olsaydım daha fazla şeyi kurtarırdım” diyor Ayşe Hanım. 

O konuşurken 400 metre kare daireler, ‘aşçının odası, aşçının tuvaleti, mutfağa girmeden kahve yapılacak yer, birbiriyle pek anlaşamayan gelinlerin yemek odasına ayrı girmesini sağlayan kapılar’ gibi ayrıntılar giriyor muhabbete. Çok zevkli, biraz dedikodulu. 

“Bir rüya idi” diyor Ayşe Hanım.

Önünden öylesine geçtiğim o beton binaya bambaşka bakıyorum artık; gerçekten bir rüya imiş…

* Bu arada Instagram’da @fcarkitekt mimarla ilgili şu yorumu yazmıştı, onu da ekleyeyim:

“Muhittin Hoca aynı zamanda, tüm eski mimarların olduğu gibi, çok iyi ince yapı / ahşap detay çözümleyicisidir… ‘Ahşap Kapılar ve Pencereler’ detay kitapları okul yıllarımızın kurtarıcısı olmuştur.)

* Fotoğraflar bugünden, 1949’dan ve Konak Sineması’yla olan 1968’den wowturkey’den.)

BU YAZIYI PAYLAŞIN:

Share on whatsapp
WhatsApp
Share on email
Email
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn
Share on telegram
Telegram
Share on facebook
Facebook

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış.

Bir yorum yazın

DİĞERLERİ

Kültür

Nacar Evi

“Ya işte bu!” sevinçli nidasıyla paylaştım Instagram’da bu evi.  Baştan beri bu işe girip de yaratmak istediğim dürtülerle hareket eden birini görmek harika oldu.  Merve Yılmaz, Mersin’de yaşıyor. Görüp beğendiği, hep kreş olarak bildiği bir binayı merak edermiş; araştırmaya karar vermiş. Bulduklarını da bana fotoğraflarla

Devamı »
Akyaka

Nail Çakırhan Evi

Her sene, arkadaşlarımız Fem ile Sezer’i görmeye gittiğimiz (Muğla) Ula’da pek çok kez istedim ki oraya gitmişken Akyaka’da Nail Çakırhan Evi’ni de göreyim… Gidiyoruz gidiyoruz kapı duvar.  Geçen ay bu durumu Fem Güçlütürk’e anlatırken, “Akşam zaten sizi Eniz’lerin restoranı Agape Djova’ya götürüyoruz; Eniz’e bayılırsın, mimar.

Devamı »
Kabataş

Rota Apartmanı

Bir cumartesi günü önünden geçerken Instagram hesabımdan Rota Apartmanı’nın sadece ismini paylaştım. İyi ki paylaşmışım, iyi ki “Bizim apartman” yazan Sabri Burçin Dermenci’ye “Biliyorsanız yazsanıza” demişim. Anında yanıt geldi, o kadar şahane ki, sabah sabah koştur koştur Kabataş’a gidip fotoğraf çektim. ‘YABANCI ÇALIŞANLAR İÇİN TASARLANMIŞ’

Devamı »
Nişantaşı

Celâsun Apartmanı

İstanbul Nişantaşı, bugüne gelebilen bazı kaliteli ve şöhretli yapılarına rağmen -bence- arsa değeri, popülerliği ve malum inşaat merakımız nedeniyle çok hızlı değişenlerden…  Köşkler yerlerini bir dönemin ünlü mimarlarının yaptığı 2-3 katlı güzel evlere, onlar apartmanlara, onlar da başka apartmanlara bırakmış. Bu nedenle de orada, hem

Devamı »
Gümüşsuyu

Gümüşsuyu Palas (Azaryan Apartmanı)

Gümüşsuyu Palas, orijinal adıyla Azaryan Apartmanı… Art Nouveau, Neo Barok karışımı yapısıyla Gümüşsuyu, İnönü Caddesi’nin en havalısı, en eski binalarından biri… İnternette hakkındaki çoğu bilgi tek bir kaynaktan kopya gibi; bu da muhtemelen bende de olan Beyoğlu Ansiklopedisi (çünkü metin aynı) ve yazan şu:  “Mimarı

Devamı »
Nişantaşı

Marmara ve Sümer Apartmanları

Güzel bina sevdamın nedenlerinden biri de bu iki binadır. Çünkü daha sıradan apartmanların, yazlık evlerin olduğu semtlerde oturan benim gibi çocuklar için -daha önce de söylemiştim- Vakko Fabrikası, -eski- Tercüman binası, Sümer ve Marmara gibi apartmanlar, Gümüşsuyu-İnönü Caddesi’ndeki binalar bir başkadır… O başkalık dikkat çeker,

Devamı »
Vişnezade

Dr. Belen Evi

Mimar Sinan Üniversitesi’nden Arbil Ötkünç, -iyi ki- bu bina üzerine uzun bir yazı kaleme aldığından, kaydı tutulmuş, harika bilgilere ulaşabiliyoruz. ‘PİŞMAN OLMADIĞIM İLK YAPI’ Dr. Belen Evi, o dönemde hem Maruf Bey’in çevresinde, hem de genel mimarlık anlayışında baskın olan milli akımın dışında modernist bir

Devamı »
Büyükada'nın Yaşlanmayan Modernleri
Hasan Çalışlar Arşivi

Çok sevdiğim mimar Hasan Çalışlar’ın, Instagram’da oluşturduğu ve “Büyükada’nın Yaşlanmayan Modernleri” adını verdiği arşivine, bundan sonra sitenin bu bölümünden ulaşabileceksiniz.