Atıfet Apartmanı

İstanbul’da, Moda Atıfet Sokak’ta yürürken ilk önce adına, sonra da o ismin yazılış özenine tutulduk kardeşim Aslı’yla.

Yakınına gidince gördüm… Bir binada mimarının adını taşıyan bir tabela görmek benim için nasıl büyük bir mutluluk nedeni bilemezsiniz.

E mimar da mimar hani; Emin Halid Onat.

Onat, Mimarlar Odası’nın ilk üyesi, İstanbul Teknik Üniversitesi’nin kurucusu ve ilk dekanı. Pek çok önemli yapının ve tabii ki Anıtkabir’in iki mimarından -Orhan Arda ile birlikte- biri kendisi…

Moda Muhtarlık Meclisi asmış bu plaketi.

Onat hakkında söylenecek şey çok da, meraklarım var.

Yapı, 1957’de “Sporel Apartmanı” ismiyle yapılıyor. Çok da makul bir nedeni var.

“Zeki Rıza Sporel ile ilgisi var mıdır?” diye baktım ki, e tabii! Arazide daha önce Zeki Rıza Köşkü varmış.

Zeki Rıza Sporel, 1898 doğumlu efsanevi sporcu. 19 yıl boyunca Fenerbahçe, 16 kez de Milli Takım forması giymiş, 10 kere kaptanlık yapmış, 352 maçta 470 gol atmış. Teniste bile Türkiye’yi temsil etmiş. Kardeşleri de futbolcu. Sporel soyadını da ona Atatürk vermiş. Bir dönem milletvekilliği de yapmış. Sporel, Moda Deniz Kulübü’nün de kurucularından ki, kulüp binası yapımına ilk Emin Onat’ın projesi ile başlanmış.

Moda tarihçesinde önemli yerleri olan Whittall Ailesi’nin kızları Hazel Hanım ile Zeki Bey, 1939 yılında evlenmişler.

Bu binayı da Zeki Bey yaptırmış.

Bu kadar metin için pek çok kaynak okudum ama şunu bulamadım; “Sporel Apartmanı niye Atıfet adını aldı?”

Sokağın adı da apartman ile aynı. A ve B Bloklu apartmanın yapısından belli; dış cephesine kimse saygısızlık etmemiş, balkonlar kapatılmamış.

Apartmanın adının yazılışından, dışındaki mimar bilgisi veren tabelaya kadar her şey özenli… Zeki Rıza Bey kıymetli biri.

Ne zaman, niye oldu acaba bu?

İşte bazen soruları sosyal medyadan sormak faydalı olabiliyor.

Bu hikâyeler, ‘ortalığa yazılınca’ binada yaşayanlarla, mahalleliyle, komşularla, özellikle de aile üyeleriyle tamamlanan bir yeni metin oluşturabiliyor.

Sevgili Sarp Evliyagil hemen Zeki Rızazorlu’ya yöneltmiş soruyu, o da dedesinin yaptırdığı bina hakkındaki en doğru bilgiyi vermiş tabii ki…
Bilgimiz aileden yani 🙂

Zeki Rıza Bey, apartmana Sporel isminin verilmesini ‘gösteriş’ gibi görmüş ve apartmana sokağın ismini vermeyi uygun görmüş.

E Atıfet’in anlamı da güzel; “İyilik, bağış, lütuf, karşılık beklemeden gösterilen sevgi” gibi anlamlara geliyor.

Emin Onat, 1908 yılında İstanbul’da doğdu. Beyazıt Numune Mektebi ve Vefa Sultanisi’nden sonra 1926’da (sonradan Yüksek Mühendis Mektebi olan) Mühendis Mektebi’ne girdi.

Üstün başarısı nedeniyle üçüncü sınıftayken bu okula öğretim üyesi olmak üzere seçildi ve eğitimini tamamlaması için İsviçre’deki Zürich Teknik Üniversitesi’ne gönderildi. Burada gördüğü öğretim süresince, Otto Rudolf Salvisber’in öğrencisi oldu. Mimarlık eğitimini 1934’te tamamlayarak Türkiye’ye döndü.

1935’te Yüksek Mühendis Mektebi Mimarlık Şubesi’ne müderris yardımcısı olarak atandı. 1938’de profesör oldu ve bu okulun mimarlık şubesi başkanlığına getirildi. 1943’te Yüksek Mühendis Okulu İTÜ’ye dönüştürülünce, yeni kurulan Mimarlık Fakültesi”nin ilk dekanlığına seçildi ve iki dönem bu görevi sürdürdü. 1950-1953 yılları arasında İTÜ’nün rektörlüğünü yaptı. 1954-1957 yılları arasında İstanbul Milletvekilliği yaptıktan sonra üniversitedeki görevine döndü.

Emin Onat genel olarak tasarımlarında, yapıyı işlevlerinden yola çıkarak biçimlendirmeye yönelik çağdaş mimarlık ilkelerini tanımış, bunları daha sonraki tasarımlarında uygulamıştır. Onun bu özelliği, çağdaş yapılarda eski Türk mimarlığına özgü öğelerin kullanılmasıyla, ulusal bir mimarlık yaratılabileceğinin düşünüldüğü bir dönemde, mimarlar arasında bir denge sağlaması açısından önem taşır.

Emin Onat, Türkiye’yi bir çok ulusal ve uluslarası platformda temsil etti. Uluslararası Mimarlar Birliği (UIA) Türkiye kesiminin çekirdeğini kurdu ve 1948’de Lozan”da yapılan ilk genel kurula katılan Türk mimarları arasında yer aldı. Mimarlık alanındaki çalışmaları nedeniyle, 1946’da Britanya Kraliyet Mimarlık Enstitüsü (RIBA) tarafından onursal yazışman üyeliğine seçildi. 1956”da AFC’deki Hannover Teknik Üniversitesi’nden onursal doktorluk ünvanı alan Emin Onat 17 Temmuz 1961 tarihinde İstanbul’da aramızdan ayrıldı.

BU YAZIYI PAYLAŞIN:

WhatsApp
Email
Twitter
LinkedIn
Telegram
Facebook

YORUMLAR

3 Yorumlar
  • Pingback:Marmara Apartmanı | Her Umut Ortak Arar
    Tarih: 01:23h, 08 Kasım Cevapla

    […] Atıfet (Sporel) Apartmanı‘ndan bahsetmiş, Anıtkabir’in de mimarlarından Emin Halid Onat ile onun kadar çizgi […]

  • Onur
    Tarih: 15:40h, 19 Eylül Cevapla

    Tanıl Bora, Süleyman Demirel biyografisinde (s 75) şöyle diyor: 1963’te, İstanbul Belediye Başkanlığına adaylık konusunda onu ikna için “Faruk Sükan Demirel’i Karadeniz Ereğli’deki ofisinden alıp İstanbul’a getirmiş. Moda’da Zeki Rıza Sporel’in evinde müzakere etmişler, Vaniköy’de harap bir yalıda Saadettin Bilgiç ile birlikte gecelemişler.”

    Zeki Bey aynı zamanda eski DP milletvekili.

  • Uğur Duran
    Tarih: 08:30h, 09 Eylül Cevapla

    Sanatçı Lale Belkıs halâ bu apartmanda oturuyor. Rahmetli eşi Ateşböceği Yalçın Otağ ile almışlar daireyi.

Bir yorum yazın

DİĞERLERİ

Cihangir

Çok Şükür Apartmanı

Bazen apartmanları insan hikâyelerini, bazen de insan hikâyelerini apartmanları anlatmak için kullandığım doğrudur. Bu apartmanı da “Sâdettin Kaynak’ın bir dönem yaşadığı apartman” olarak paylaşmaya hakkım olsun artık:) Beyoğlu-Sıraselviler’de başka bir bina yazıyordum. Sâdettin Kaynak’ın da Sıraselviler’de bir apartmanda oturduğunu fark ettim. ‘Küçük bir bina’ diye

Devamı »
Pendik

Burla Biraderler Köşkü

Ben Pendik tarafını hiç bilmem… Bir konuk yazarım var.  Deniz Yılmaz Akman, kendi ifadesiyle “çocukluğundan bu yana kendisinde iz bırakmış, Pendik’teki evlerinin karşısındaki Pendik Burla Biraderler Korusu ve içindeki o gizemli köşkü” yazmakla kalmadı. Yazdığı metin ve fotoğrafları bana 3-4 kere gönderme nezaketinde bulundu. Herkese

Devamı »
Galata

Agostini Apartmanı

Sürekli “Kıymetli bir tarihi apartmanda oturuyorsanız beni kahveye davet eder misiniz?” deyip duruyordum ya, Erdem Topsakal “Biz burada oturuyoruz” diyerek iki fotoğraf göndermiş, beni kahveye davet etmiş.  Fotoğraflar o kadar güzel ki “Ya tabii olur da.. Malum korona; biraz zaman alır, hali hazırda bu kadar

Devamı »
Manavgat

Side Müzesi

Yüksek mimar Banu Uçak, Her Umut Ortak Arar’ın Instagram’daki ilk gününden bu yana en, en, en büyük destekçilerinden, moral kaynaklarımdan biri… Paylaştı, görüş yazdı, destek verdi, ışık tuttu. Ben de “Hadi yaz, hadi yaz” diyordum, bir oturuşta aynı aileye bağlı bir müze, bir de villa

Devamı »
Talimhane

Ayıntap Apartmanı

Gidip gidip fotoğraflıyorum bunları; izi kalsın… Geçen tozlu camlardan içine bakmaya çalışıyorum, minik bir mendille cam siliyorum falan. Yandaki apartman yıkımına su getiren beylerden biri geldi, önce cama su döktü, sildi; baktı olmuyor, kapıya tırmandı benim için içindeki resimleri fotoğrafladı.  Bunlar da günün kârı. Apartman

Devamı »
Tomtom

Hanif Han (Perpignani Apartmanı)

Bir klişe ifadeyle “Bir dönem Yeşilçam’ın kalbinin attığı yer”… Gazeteci Erol Dernek Sokak. Ve o sokağın -bence- en ikonik iki binasından biri. Geçenlerde içini gezmiş, asansörünü kullanmıştım. Dün, apartman dedektifliğimi efsanevi Lale Plak’ın sahibi Hakan Atala ile yaparken, “Hadi bir sergi de gezelim mi?” dedim

Devamı »
Kuzguncuk

Abdülmecid Efendi Köşkü

Abdülmecid Efendi Köşkü’nü ilk, 2017’de orada düzenlenen ‘Kapı Çalana Açılır’ adlı bir sergi vesilesiyle görmüş, neye bakacağımı şaşırmıştım. Köşke, köşkün ayrıntılarına, o mekanda daha da görkemli durmuş Patricia Piccinini başta pek çok sanatçının eserlerine… ATATÜRK’ÜN TASARLADIĞI AFET İNAN KIYAFETİ Uzun zaman sonra geçtiğimiz hafta “Mâzîden

Devamı »
Büyükada'nın Yaşlanmayan Modernleri
Hasan Çalışlar Arşivi

Çok sevdiğim mimar Hasan Çalışlar’ın, Instagram’da oluşturduğu ve “Büyükada’nın Yaşlanmayan Modernleri” adını verdiği arşivine, bundan sonra sitenin bu bölümünden ulaşabileceksiniz.